تأثير شرايط و امكانات سرزميني بر مهاجرت و تداوم سكونت اشعريان در ناحيه قم

انتخاب يك مكان به‌عنوان مقصد مهاجرت و تداوم سكونت، با امكانات سرزميني و تكاپوهاي مهاجران پيوندي دوسويه دارد. اشعريان در اواخر سده اول هجري به ناحيه قم آمدند و زيست جمعي خود را در اين ناحيه تا اواسط سده چهارم هجري تداوم بخشيدند. اين پژوهش درصدد است با در نظر داشتن عامل زمان و با نگاه به رهيافت جغرافيايي امكان‌گرا علل مهاجرت و تداوم سكونت اشعريان در ناحيه قم را تبيين نمايد. در رويكرد امكان‌گرا شرايط و امكانات سرزميني به‌عنوان بستر جغرافيايي و اقدامات مهاجران به‌عنوان عامل فعال انساني به‌طور هم‌زمان مورد واكاوي قرار مي‌گيرد. خالي بودن ناحيه قم از وجود مهاجرين متنفذ عرب، به آنها اين امكان را داد كه بتوانند بدون درگيري با قبايل رقيب حضورشان را در آنجا تداوم بخشند. حملات ديلميان ضرورت پذيرش اشعريان را به‌عنوان نيروهاي رزمي مدافع فراهم كرد و تغيير الگوي سكونت و تصاحب و مديريت منابع آب وخاك از سوي اشعري‌ها، امكانات لازم را براي تداوم سكونت آنها فراهم و باعث توسعه همه جانبه ناحيه قم شد.