تأثير مديريت بقاياي گياهي و نيتروژن بر تغييرات وزن خشك و عملكرد گياه پنبه (Gossypium hirsutum L.) در دو سامانه خاك ورزي

اجتناب از شخم مكرر زمين به‌همراه حفظ بقاياي گياهي و مديريت تغذيه گياه مي تواند به حفاظت و بهبود شرايط خاك و گياه كمك نمايد. در اين راستا جهت بررسي تأثير كاربرد مقادير مختلف بقاياي گياهي و كود نيتروژن در دو سامانه مختلف خاك ورزي بر عملكرد و اجزاء عملكرد پنبه، آزمايشي در دانشكده كشاورزي دانشگاه بيرجند در قالب طرح اسپليت فاكتوريل با سه تكرار در سال 1392 انجام شد. عامل اصلي دو سطح خاك‌ورزي معمول (شخم برگردان‏دار) و كم خاك‌ورزي (ديسك) بود. عامل فرعي نيز شامل دو سطح نيتروژن (50 و 150 كيلو‏گرم در هكتار) و پنج سطح بقاياي جو (معادل صفر، 77، 154، 231 و 308 گرم در مترمربع) بود كه به‌صورت فاكتوريل در كرت‏هاي فرعي به‌صورت تصادفي توزيع شدند. صفات مورد بررسي شامل درصد سبز شدن، وزن خشك گياه و عملكرد و اجزاي عملكرد بودند. نتايج نشان داد كه كاربرد بقايا سبب كاهش سبز شدن پنبه شد. كاربرد مقادير اندك بقايا سبب كاهش وزن خشك و عملكرد پنبه نسبت به عدم كاربرد شد، ولي با افزايش بقايا مقادير اين صفات به‌ويژه در شرايط كاربرد بيشتر نيتروژن و شخم برگردان دار، افزايش زيادي را نشان دادند، به‌نحوي‌كه بالاترين ميزان عملكرد الياف به‌ميزان 1.04 تن در هكتار در سطح 308 گرم بقايا همراه با 150 كيلوگرم نيتروژن و كاربرد شخم برگردان دار حاصل شد. بر مبناي يافته ها، در صورت افزودن 100 درصد بقاياي محصول قبل به خاك، بايد ميزان نيتروژن به‌كار برده شده نيز به‌طور متناسب افزايش يابد، در غير اين صورت كاهش معني‌داري در عملكرد و اجزاء آن به‌ويژه در سطوح بالاي بقايا رخ مي دهد. هم‌چنين به نظر مي رسد حداقل در كوتاه‏مدت اجراي سامانه‏هاي كم‏خاك‏ورزي تأثيري بر عملكرد نداشته و يا حتي سبب كاهش آن شوند و به مطالعات درازمدت براي تعيين اثربخشي سامانه‏هاي خاك‏ورزي حفاظتي نياز است.