رويكرد حقوقي ـ جرم‌شناختي به مداخله ناظران در پيشگيري از جرم

مداخله ناظران، يكي از سازوكارهاي مهم پيشگيري اجتماعي غير رسمي است كه از رهگذر نهادينه كردن مسئوليت افراد جامعه در قبال كمك به افرادِ در معرض خطر، در جهت تأمين امنيت جامعه و شهروندان گام برمي‌دارد. مداخله ناظران در اين مفهوم راهبردي نوين در زمينه پيشگيري از جرم است كه با توجه به سازمان نيافته بودن آن، از ساير برنامه‌هاي پيشگيري از جرم متمايز مي‌باشد. در سياست كيفري ايران، قانون‌گذار اين راهبرد را از رهگذر ماده واحدۀ خودداري از كمك به مصدومين و ماده 295 قانون مجازات اسلامي به رسميت شناخته است. در خصوص اين راهبرد، نظريه‌پردازان حوزه‌هاي روان‌شناسي اجتماعي، عوامل متعددي را براي مداخله يا عدم مداخله ناظران ذكر كرده‌اند. بر اساس نظريات موجود، كمك و همدردي با افراد در معرض خطر، يكي از مهم‌ترين اصول اخلاقي محسوب مي‌شود كه با تحريك عواطف ناظران، آن‌ها را ترغيب به مداخله مي‌نمايد. اما براي دستيابي به اين مهم، افراد جامعه بايد مهارت لازم را جهت مداخله فرا گيرند تا بتوانند بر عوامل بازدارنده مانند ابهام موقعيت و انتشار مسئوليت غلبه نمايند و با مداخله امن و مؤثر، در راستاي حمايت از منافع عمومي و فردي گام بردارند.