سير نور گيري و رابطه بين فضاي داخل و خارج در معماري مساجد سنتي ايراني از منظر اقليمي، نمونه موردي: مناطق گرم ايران مركزي

Process of Lighting and relationship between inside and outside in Iranian traditional mosques architecture from view of climatic Case study: Warm areas in Iran central plateau

در معماري ايراني اسلامي، ارزشمند‌ترين ميراث بجا مانده كه در راس آن معماري مساجد قرار دارد همواره نور گيري و ارتباط بين فضاي داخل و خارج با لحاظ راه كارهاي اقليمي براي هماهنگي با شرايط محيطي انجام شده‌است. حال اين سوال مطرح است كه سير نورگيري در معماري مساجد فلات مركزي ايران به چه نحوي بوده‌است. اين پژوهش توصيفي تحليلي مي‌باشد كه ابتدا به تعيين منطقه مطالعاتي از فلات ايرن مركزي با كمك نرم افزار GIS پرداخته و سپس شرايط اقليمي منطقه اقليم گرم و خشك ايران را بر اساس روش اقليمي دمارتون توصيف كرده و در ادامه به بررسي راهكارهاي معمارانه مساجد سنتي ايراني در اقليم گرم وخشك با ارايه نمونه‌هاي موردي از چهار دوره معماري ايراني طبق سبك شناسي معماري پيرنيا مي‌پردازد. در بررسي دستاورد تحقيق حاضر مي‌توان اشاره نمود كه در روند تكامل معماري ايراني، سير ظريف شدن سازه بناها مشاهده ‌مي‌شود كه باعث افزايش ارتباط بين داخل و خارج و ورود بيشتر نور را در فضاهاي داخلي ميسر مي‌سازد. اما نكته مهم اينكه در بررسي نمونه‌هاي مطالعاتي، همزمان افزايش لايه‌هاي مختلف كالبدي، سبب پيچيدگي در پلان، و رابطه بين محيط درون و بيرون كه بيان كننده راه‌كارهاي اقليمي نقش عمده‌اي در طراحي معماري مساجد ايراني داشته‌است.

In Iranian-Islamic architecture, the mosque, the most valuable heritage has left a deep concepts of light and its transparency. As well as the above with the way things have been done climatic conditions for aligning. Now the question is that lighting and transparency (communication between the inside and outside) in the architecture of mosques central plateau of Iran (hot and dry climate) in what ways it is. In this study, we tried to examine the impact of climate change in terms of lighting and transparency in Iranian mosques at Khorasani, Razi, Azeri and Esfahani Eras. This study is Descriptive and analytical, in first to describe the climatic conditions of the region Hot and dry climate of Iran (Central Plateau) and solutions for architectural mentioned, and then the evolution of the Lighting Transparency of Iran's traditional mosque, and in the end to see case studies of four Iranian architecture style to adapt to the climatic conditions in these deals Pirnia.