بررسي و نقد دلايل سيدكاظم رشتي و محمدكريم خان كرماني در علت فاعلي دانستن ائمه(عهم)

«سيد كاظم رشتي»، به عنوان مهم‌ترين شخصيت در ميان رهبران شيخيه (پس از شيخ احمد احسائي) و ترويج دهنده فرقه شيخيه، بر اين باور بود كه امامان(عهم) علت فاعلي در نظام آفرينش و انجام دهنده همه امور، از جمله آفريدن و روزي دادن در هستي‏اند. رشتي اين ديدگاه خود را بر پايه آموزه‏ها و باورهاي استادش احسائي بيان و براي مستندسازي آن تلاش كرده و برخي از دلايل نقلي را مؤيَد اين نظريه دانسته است؛ ولي ارزيابي و بررسي اين ادله نشان مي‌دهد كه مستندات او داراي اعتبار نيست و از منابع معتبر گرفته نشده‏اند و يا محتواي آن‏ها ديدگاه او را تأييد نمي‏كنند. محمدكريم خان كرماني، ديگر رهبر شيخيه و شاگرد سيدكاظم رشتي نيز براي ترويج افكار شيخيه و استادان خود در تبيين ديدگاه علت فاعلي دانستن امام، مطالبي را در آثارش نگاشته است. كرماني در اثبات اين نظريه از دلايل روايي و عقلي بهره برده كه با بررسي آن‏ها مشخص شده مستندات كرماني نيز غير قابل استناد است. بنابراين، ادله رشتي و كرماني در علت فاعلي دانستن ائمه؟عهم؟ غيرمعتبر و لذا غير قابل پذيرش است و در مواردي، زمينه‌ساز‏ ادعاي غلو نسبت به رهبران شيخيه است.