حكمت اشراقي و نقش نفس در نظام نوري سهروردي

تلاش براي پي ­بردن به حقيقت نفس و نتايج حاصله از آن­ها همواره مورد توجه فيلسوفان بوده و به عنوان يكي از دغدغه­ هاي تفكر فلسفي آن­ها به شمار مي ­رود. اين مقاله در صدد پاسخ­گويي به اين سوال است كه نفس چه نقشي و جايگاهي در نظام نوري شيخ اشراق دارد آن­چه در اين مقاله مشخص مي­ شود اين است كه شيخ اشراق بر خلاف حكماي مشائي (اسلامي – يوناني) علم­ النفس را به مباحث الهيات نزديك مي‌سازد و ازحوزه ­ي معرفت­ شناسانه به اين مسئله نگاه مي­ كند و سخن او در نيرو‌هاي نفس نيست بلكه ارائه طريق در چگونگي نجات نفس از زندان تن و رهايي انسان ازظلمات جهان مادي است. لذا در فلسفه اشراقي بود كه نظريه­ ي علم حضوري براي اولين بار مطرح شده، به همين خاطر در خصوص ماهيت نفس نيز از اين مبنا سود برده است. علم النفس سهروردي ثمر بحث نظري نيست بلكه محصول يك درون نگري و آگاهي به ضمير است كه فقط از طريق رياضت و مهار كردن اژدهاي نفس اماره امكان پذير است؛ نفسي كه نورالانوار را نه تنها نشان مي­دهد بلكه خود، الهي مي­ شود و نهايتا از اين مسير هست كه نظام نوري فلسفه­ ي خويش را سروسامان مي­دهد و نظام كائنات از طريق معرفت­ شناسي نفس محقق مي­ شود.