رويكرد رمانتيسم و رئاليسم انقلابي در عصر مشروطه (با تامّلي در اشعار ميرزاده و فرخّي)

ميرزادۀ عشقي از شعرايي است كه بخش بزرگي از ارزش هاي ادبي او، مرهون نقشآفريني فضا و عناصر مكتب رمانتيسم است. روحيّه انقلابيگري، بخشي از تاثيرهاي اين مكتب در سرودههاي اوست.رئاليسم نيز، يكي از بنيادي ترين مكاتب هنري است كه در اواسط قرن نوزدهم به سرعت گسترش يافت. پرهيز از تخيّل و پرداختن به واقعيّت هاي عالم بيرون، از اساسي ترين اصول اين مكتب بود و شاعران زيادي از جمله فرّخي يزدي را به سويخود كشاند. صراحت بيان، نكوهش و نقد انقلابي جامعه ، نشان از رئاليسم تند فرّخي داشت. اين مقاله با روش توصيفي – تحليلي محتوا، با استخراج و بررسي مفاهيم انقلابيگري و نقد خشونتآميز جامعه در اشعار اين دو شاعر گرانقدر به اين نتيجه ميرسد كه شاعران انقلابي عصر مشروطه تا اندازهاي از رسالت فرهنگي خويش كه بيداري نرم افكار و ايجاد انقلاب روحي و دروني در انسان است غافلشدند. براين اساس، به نظر ميرسد همۀ تلاش اين شاعران، در جهت تقويت انقلاب مشروطه در اندك زماني به خاموشي گراييد. اين شاعران درگير حركات انقلابي توام با خشونت بيروني جامعه شدند و به آمادهسازي فرهنگي اين تحوّل توجّهنكردهاند. واضحاست كه خشونت بي هنگام و بدون بستر لازم، نه تنها به جامعه خدمتي نميكند، بلكه احتمال اين كه به خشونتي ديگر منتهي گردد بعيد به نظر نميرسد. بنابراين چنين جوامعي بيش از آنكه به شاعران انقلابي نيازمند باشند، به شاعران فرهنگساز محتاج ميباشند.