مطالعه تطبيقي ديوارنگاره هاي (شكار، بزم و چوگان) در كاروانسراي گنجعليخان كرمان و خانه پيرنيا نائين

Comparative Study of Wall Paintings (Hunt, Banquet and Polo) in Ganjalikhan Caravanserai in Kerman and Pirnia House in Naein

شناسايي و بررسي تاريخ تحولات بناهاي اسلامي، نشانگر تداوم سنت­ ها بوده؛ به‌گونه‌اي كه معماري ايراني- اسلامي، در هر دوره از سنت­ ها و الگوهاي دوره قبل، متناسب با تحولات و نيازها بهره برده و آنها را تكامل بخشيده­ است. اين پژوهش، به بررسي تزئينات سه ديوارنگاره (چوگان، شكار و بزم) در دو بناي شاخص عهد صفوي؛ خانه پيرنيا (كاخ نائين) و كاروان‌سراي گنجعليخان، مي ­پردازد. از آنجايي كه اين بناها نقوشي با مضامين مشابه داشته و در بازه زماني نزديك به هم ساخته شده­ اند، اين سؤالات مطرح شده كه چه وجوه اشتراك و افتراقي در عناصر تزئيني آنها وجود دارند؟ و آيا مي­ توان نقوش ديوارنگاره ­هاي اين دو بنا را تحت تأثير يك الگوي واحد دانست؟ تاكنون، مطالعات اندكي در اين مقوله صورت گرفته، خصوصاً در مورد ديوارنگاره‌هاي كاروان‌سراي گنجعليخان، و با توجه به اينكه اين ديوارنگاره ­ها آسيب بسيار زيادي ديده­ و تا كنون بررسي نشده­ اند، ضرورت پرداختن به معرفي و مطالعه تطبيقي گسترده در اين مورد احساس مي ­شود. هدف اين پژوهش، بازخواني و تحليل نقوش مذكور بر اساس توصيف و تطبيق آنها است و علاوه بر توصيف جنبه­ هاي ظاهري تزئينات، سعي دارد ساختار كلي، مضامين، توصيف‌ها و جزئيات اين ديوارنگاره ­ها را استخراج كرده و در قالب جداول تحليلي و مقايسه­ اي به تصوير كشيده تا وجوه مشترك و متفاوت آنها مشخص شود و در نتيجه با بررسي ميزان اشتراكات، تأثيرپذيري از الگويي واحد را بررسي مي­ كند. در پژوهش پيش رو، روش تحقيق، توصيفي-تحليلي با رويكرد تطبيقي بوده كه به‌منظور ارزيابي و مطالعه تطبيقي، سه مضمون از ديوارنگاره ­ها انتخاب شدند و روش گردآوري اطلاعات، به‌صورت ميداني و كتابخانه ­اي همراه با مستندنگاري است. يافته ­هاي پژوهش نشان مي­دهند كه ديوارنگاره ­هاي منتخب در هر دو بنا، از ساختار و تركيب­ بندي تقريباً همساني برخوردار بوده كه يادآور سنت­هاي نگارگري آن دوره هستند و همچنين با توجه به رويكرد مشابه در تزئينات هر دو بنا، به نظر مي ­رسد الگويي مشترك در شكل­ پذيري و طراحي نقوش اين دو بنا وجود دارد.

Investigating and identifying the historical evolution of Islamic monuments indicate the continuity of traditions, in a way that Iranian-Islamic architecture has used traditions and patterns of the previous eras and evolved in each era compatible with changes and needs. This research studies mural decorations in two buildings of the Safavid era, Pirnia House in Naein and Ganjalikhan Caravanserai in Kerman. As these murals are considering as the finest examples of Safavid decorations and since the time of their built was close, these questions arise: what are the similarities and differences between their decorative elements? an‎d whether there is a common feature in the contents of these two buildings? Few numbers of studies have been conducted in this subject, especially about GanjaliKhan building, and also deterioration of these wall paintings, show the necessity of a large-scale comparative study. The purpose of this research is to review and analyze these motifs based on their descriptions and comparisons. In addition to describing the visual aspects of decorations and the principles of aesthetics, this report tries to elaborate the overall structure, descriptions and details of these wall paintings and present them in analytical and comparative tables to show their similarities and differences and provide a basis for future studies. In this study, the comparative-analytical research method is used to evaluate and study these three themes of murals and collecting the information is done by field and library research method. The results show similar structure and composition of murals in both buildings and support this hypothesis that a common pattern has been used in these decorations that reminds the painting traditions of that era. Also, by considering the similar approach in designing both buildings, it seems that there is a common pattern in designing and implementing the motifs of two buildings.