رابطه ويژگي‌هاي شكل‌شناسي حوزه آبخيز با توليد رواناب و رسوب (مطالعه موردي: حوضه‌هاي منتخب استان خراسان رضوي)

توليد رسوب و رواناب تابع عوامل مختلفي است و شناسايي عوامل مؤثر، كمك شاياني به مسأله مديريت آبخيز مي‌نمايد. هدف اين تحقيق تعيين ارتباط توليد رسوب-رواناب با ويژگي‌هاي شكل‌شناسي در 26 حوضه منتخب خراسان رضوي است. در اين راستا پس از مرزبندي حوضه‌ها، 13 ويژگي شكل‌شناسي از حوضه‌ها در نرمافزار ArcGIS9.3 محاسبه شد. دوره مشترك آمار هيدرومتري، 20 ساله و از سال 1365 تا 1385 در نظر گرفته شد. سپس ايستگاه‌هايي كه داراي داده‌هاي ناقص بودند، به روش نسبت نرمال بازسازي و داده‌ها تكميل شد. به‌منظور تعيين ارتباط بين ويژگي‌هاي شكل‌شناسي و رواناب و رسوب، ضرايب همبستگي آن‌ها به دست آمد و جهت ارزيابي روابط، از رگرسيون چند متغيره گام به گام در نرم افزار SPSS22 استفاده شد و مدل‌هاي برگزيده ارائه شدند. هدف ديگر تحقيق استفاده از آناليز خوشه‌اي به‌عنوان ابزاري جهت تعيين حوضه‌هاي همگن بود به‌نحوي كه با گروه‌بندي، عامل ناهمگني حوضه‌ها مشخص شود. با توجه به نتايج همبستگي، مرتبطترين ويژگي‌ها در توليد رسوب شامل ارتفاع، شيب، طول آبراهه اصلي و تراكم زهكشي و براي رواناب، ويژگي‌هاي عامل شكل و فرم حوضه، نسبت دايره‌اي، نسبت كشيدگي و قطر دايره همسطح تعيين شدند. طبق نتايج رگرسيون، مؤثرترين ويژگي در توليد رسوب، تراكم زهكشي و در توليد رواناب به‌ترتيب عامل فرم حوضه، نسبت كشيدگي و عامل شكل حوضه شناخته شدند. تحليل خوشه اي نيز در چهار بخش مجزا بر اساس ويژگي‌هاي شكل شناسي، شاخص هاي دبي، شاخص هاي رسوب و تمامي عوامل ذكر شده، انجام گرفت. نتايج تحليل خوشه اي در چهار بخش ذكر شده، نشان داد كه با استفاده از عوامل ورودي متفاوت، گروه‌بندي متفاوتي براي حوضه هاي مورد مطالعه به‌دست مي‌آيد.