گسترش‌پذيري پوسته فاز اشتقاقي يك نوع فعل مركب در زبان فارسي

فعل‌هاي مركب حاصل تركيب چند واژه ساده هستند؛ اما عملكرد آن‌ها در نحو به صورت يك هسته واژگاني است. اين فعل‌ها عملكردي دوگانه (صرفي ـ نحوي) از خود نشان مي دهند. اين فعل‌ها هسته ‌هايي واژگاني اند كه در جريان اشتقاقات نحوي گسسته مي شوند. از طرفي، اگر اين فعل‌ها كاملاً ساخت واژي به شمار آيند انتظار بر اين است كه عملگرهاي نحوي نبايد بر ساخت دروني آن‌ها اعمال شوند و آن‌ها را گسترش دهند. از طرف ديگر، اگر آن‌ها كاملاً نحوي به شمار آيند، آنگاه تركيب ريشه ‌هاي واژگاني در نحو و تشكيل واژه مركب جديدي از آن‌ها طي اشتقاقات نحوي به بروز بعضي مشكلات اشتقاقي منجر مي شود. هدف از اين بررسي، تحليل اشتقاق ساختاري يك نوع فعل مركب و گسترش نحوي آن در چارچوب نظريه اشتقاق فازها در برنامه كمينه گي است. اين نوع فعل مركب معمولاً از يك جزء غير فعلي به همراه فعل سبك »كردن « تشكيل مي شود. بعضي از نمونه هاي تحقيق برگرفته از فرهنگ دو جلدي سخن و بعضي ديگر (به كاررفته در ساخت جمله) برگرفته از نسخه اينترنتي پايگاه دادگان فارسي هستند. نتايج اين بررسي نشان مي دهد كه گسترش نحوي اين نوع فعل هاي مركب بازتابي از رسوخ پذيري پوسته فاز اشتقاقي اين فعل‌هاست؛ يعني پوسته فاز ساخت واژي اين فعل هاي مركب در دسترس عمليات هاي نحوي است و مي تواند در مراحل اشتقاقيِ بعدي گسترش يابد. در پايان، به عمليات نحوي بازآرايي اشاره مي شود كه سبب مي شود جزء غيرفعلي پس از شركت در اشتقاق در سطح ساخت واژه، از پوسته فاز ساخت واژي جدا شود و در ادامه اشتقاق به حوزه نحو وارد شود و گسترش نحوي يابد.