بررسي و تحليل كاربست طرح‌واره‌هاي تصوري در افراد نابينا از منظر شناختي

طرح‌واره‌هاي تصوري به دليل اهميتي كه در درك مفاهيم انتزاعي انسان دارد، مقوله اي مهم در مطالعات زباني است. پژوهش حاضر به بررسي الگوي بدن مندي طرح‌واره‌هاي تصوري در نابينايان مطلق مادرزاد در مقايسه با همتايان بينايشان بر مبناي نظريۀ بدن‌مندي شناخت در معني شناسي شناختي از ديدگاه جانسون (1987) پرداخته است. روش انجام اين پژوهشِ كمّي به‌صورت مقايسه اي بين دو گروه از افراد نابينا و همتايان بينا انجام ‌شده است. بدين ترتيب 48 آزمودني بينا و نابيناي مطلق مادرزاد زن و مرد با تحصيلات ديپلم و ليسانس در سن 18 تا 28 سال، به منظور بررسي متغيرهاي اثرگذار جنسيت، سطح تحصيلات و سن، ارزيابي شدند و از آن‌ها خواسته شد 30 واژۀ منتخب بر مبناي راهكارهاي ريسي بيتي و پگي (1991) را توصيف كنند و بر اين اساس طرح واره هاي تصوري استفاده‌شدۀ آن‌ها بررسي شد. بررسي هاي صورت گرفته نشان داد كه نابينايان با توجه به فقدان حس بينايي ، از توصيفات واژگاني بيشتر و به‌مراتب طرح‌واره‌هاي تصوري بيشتري نسبت به همتايان بينايشان استفاده مي كنند، به‌طوري‌ كه آزمودني هاي نابيناي زن ليسانس با بيشترين استفاده از طرح واره هاي تصوري گزارش شدند. آمارها نشان داد كه از انواع طرح‌واره‌هاي مطرح ‌شدۀ جانسون (1987) به ترتيب طرح‌واره‌هاي حركت و چرخه بيشترين و كم ترين ميزان كاربرد در هر دو گروه منتخب را دارند. همچنين بررسي ها نشان داد كه متغيرهاي سن، جنسيت و سطح تحصيلات به‌مثابۀ عوامل اثرگذار هيچ تأثيري در درك طرح واره هاي تصوري توسط افراد نابينا و همتاي بينايشان نداشته اند.