حق محوري يا تكليف مداري زبان فقه از ديدگاه فريقين با تأكيد بر انديشه هاي استاد جوادي آملي

برخي معتقدند فقه اسلامي بيش از آنكه به حقوق انساني توجه كند، انسان را به وظيفه مداري سوق داده، مكلف بار مي‏آورد. آن ها شبهاتي از قبيل مبتني بودن فقه اسلامي بر تكليف و ابتناي نظام فكري غرب بر حق و تعارض بايدها و نبايدهاي ديني با حق محوري را مطرح نموده اند. بر اين اساس، در اين پژوهش بر آن هستيم تا حق محوري يا تكليف مداري فقه اسلامي را از ديدگاه علماي اهل تسنن و فقهاي اماميه، به ويژه استاد جوادي آملي، به عنوان احياگر فكر ديني مورد تحليل و واكاوي قرار دهيم. نتايج تحقيق نشان مي دهد كه با درآميختن افق ديد عالمان ديني و بسط و تلفيق آراي آنان مي توان به اشتراكات مهمي دست يافت. آنان بر اين نظر اتفاق دارند كه زبان فقه نه تنها زبان تكليف نيست، بلكه در مواقعي هم كه فقه اسلامي به ظاهر زبان تكليفي دارد، در راستاي تأمين حقوق انسان سخن به ميان آورده است. در واقع، بايدهاي فقهي، راه هاي حفظ و حمايت از حقوق و نبايدهاي فقهي، نشان دهندۀ آسيب هاي تأمين حقوق هستند؛ از اين رو، اگر با نگاهي دقيق به فقه اسلامي نگريسته شود، چيزي جز حق و مصلحت مشاهده نمي‌شود و با اين نگرش مي‌توان گفت همه وظايف به حقوق برمي‌گردند.