پنداشت ذهني شهروندان تهراني از احساس ناامني در فضاهاي بي‌دفاع شهري

پژوهش حاضر ويژگي‌هاي فضاهاي شهري و نقش آن را در احساس امنيت شهروندان مناطق 3 و 12 شهر تهران بررسي مي كند و با استفاده از رويكرد تفسيرگرايي اجتماعي به كشف و بررسي استدلال‌هاي ذهني و معنايي احساس ناامني در فضاهاي بي‌دفاع شهري در مناطق 3 و 12 شهر تهران مي پردازد. داده‌هاي اين مطالعۀ كيفي از طريق مصاحبۀ عميق گردآوري، و از روش نظريۀ مبنايي براي تحليل داده‌ها استفاده شد. به كمك روش نمونه‌گيري نظري و هدفمند، با 23 نفر از شهروندان تهراني مصاحبه شد و درنهايت داده‌هاي گردآوري‌شدۀ كيفي در قالب 23 خرده مقوله، 10 مقولۀ محوري و 1 مقولۀ هسته كدگذاري و تحليل شدند. مقوله‌هاي كشف‌شده شامل اشاعۀ ترس، خلأ قانوني، سابقه و تكرار ناامني، بي‌اعتمادي، بافت‌هاي آسيب‌زا، هرج‌ومرج و سوءمديريت مسائل شهري، انزواي اجتماعي، هويت محله‌اي، ذهنيت‌هاي منفي و تجارب منفي هستند. با انتزاع اين مقوله ها در مرحلۀ كدگذاري گزينشي، يك مقولۀ هسته‌اي به دست آمد: «احساس ناامني در فضاهاي بي‌دفاع شهري به علت وجود بافت‌هاي آسيب‌زا و ذهنيت‌هاي منفي در قالب هويتي خاص در بستر ضعف نظارتي و تجارب منفي با راهبردهاي سابقه و تكرار ناامني و خلأ قانوني به هرج‌ومرج و بي‌اعتمادي و انزواي اجتماعي منجر شده است.» اين مقوله همۀ مباحث شهروندان تهراني را دربارۀ احساس ناامني در فضاهاي بي‌دفاع شهري پوشش مي دهد. درنهايت مدلسازي معادلۀ ساختاري به كمك نرم‌افزار AMOS Graphics نيز الگوي كيفي پژوهش را با ضرايب بسيار بالايي تأييد كرد.