برنامه بازتواني كالبدي زلزله احتمالي استان تهران و البرز با رويكرد كاهش آسيب‌پذيري در مناطق شهري

زمينه و هدف: وقوع زلزله در استان تهران و البرز سبب پيامدهاي ناگوار انساني، خسارت هاي سنگين اقتصادي و نياز به تخصيص حجم زيادي از منابع و فعاليت هاي كشور در زمان بازتواني خواهد شد. از اين رو ضروري است برنامه ريزي بر مراحل قبل از سانحه در جهت كسب آمادگي و شناخت آسيب پذيري تمركزكند. در مقاله حاضر تلاش شده، چارچوب برنامه ريزي استراتژيك ضمن شناخت عوامل دروني و بيروني اثرگذار بر برنامه، راهبردهايي مناسب جهت كسب آمادگي در مرحله قبل و پس از زلزله احتمالي براي مناطق شهري معرفي شود. روش: اين مقاله مبتني بر رويكردي توصيفيتحليلي بوده كه در راستاي پيشبرد اهداف، نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهديدهاي فراروي كاهش آسيب پذيري كالبدي و آمادگي در برابر زلزله از طريق مطالعه ي اسناد، كتب، رسالات و مقالات، همچنين توليد نقشه احتمال وقوع زلزله و نقشه آسيب پذيري و آناليز آن ها شناسايي و مورد ارزيابي واقع شد و در نهايت با انجام تحليل سوات راهبردها تعيين و سياست هايي در جهت تحقق آن ها پيشنهاد گرديد. در اين مقاله نقشه هاي مورد نياز در نرم افزار ArcGIS تهيه شده است. يافته ها: نقشه پهنه بندي خطر استان تهران و البرز نشان داد كه 12% از سطح منطقه در پهنه خطرپذيري زياد و بسيار زياد قرار دارد كه شهر تهران، كرج و شميرانات در اين محدوده واقع اند و از مركز منطقه به لبه ها ميزان خطر كم مي شود. مواردي چون گرايش به خريد خانه دوم بين مردم در حومه شهر، امكان تحولات سازنده و مثبت در ساختارهاي كالبدي شهر تهران به سبب آگاهي مسئولين از اثرات زلزله و موقعيت ويژه و امكانات استان در كشور از مهم ترين ظرفيت هاي فراروي تحقق برنامه هاي آمادگي و كاهش خطر است. از سوي ديگر تجمع دارايي ها و آمادگي پايين سازمان ها براي پاسخ گويي در زمان بحران از عمده موانع تحقق آن است. نتيجه گيري: بازسازي، فرصتي براي برنامه ريزي آينده و حفظ گذشته است؛ با آماده سازي كالبدي جامعه مي توان از اثرات و پيامدهاي مخرب زلزله كاست و سبب بازسازي پايدار شد. از مهم ترين استراتژي هاي تدوين شده براي مقطع زماني پيش از رخداد زلزله تهيه سيستم اطلاعاتي جامع براي شناخت دقيق در حوزه هايي همچون شناخت ذي النفع ها يا پتانسيل منطقه براي تامين مصالح در زمان بازسازي و همچنين تعداد نيروي كار ماهر در تمامي بخش هاي ساخت است، كه سبب كاهش سردرگرمي مسئولين و تصميم گيري بهتر آن ها درحوزه تامين مصالح، نيروي كار و ... مي شود.