دانش بومي كشت جاليز و نقش آن در معيشت روستاييان حاشيۀ درياچۀ هامون

توجه به كشاورزي بومي يك استراتژي‌ جديد در توسعۀ جوامع محلي است كه به دليل انطباق‌پذيري با شرايط محيطي، اجتماعي و اقتصادي جامعه، نقش حائز اهميتي درتوليد و بهبود معيشت مردم محلي دارد. در بستر خشكيده درياچه هامون نوعي كشت بومي جاليز انجام مي‌گيرد كه در محل به كشت «تيرماهي» يا «تيرماه‌اي» مشهور است و سبب تأمين معاش تعداد زيادي از ساكنين منطقه شده و با كشاورزي ارگانيك تشابه زيادي دارد. بر اين اساس، هدف مطالعۀ پيش‌رو شناسايي و معرفي فناوري‌هاي بومي اين كشت و بررسي نقش آن در معيشت جوامع روستايي سيستان است. روش تحقيق توصيفي –تحليلي و به شيوۀ اسنادي و ميداني اطلاعات لازم جمع آوري شده است و از تكنيك‌هاي كيفي وكمي مشاهدۀ مستقيم و مصاحبۀ سازمان‌يافته و پرسشنامه استفاده شده است. جامعۀ آماري شامل 37 كشاورز جاليز‌كار از 12روستاي منطقه سيستان است. نتايج تحقيق نشان مي‌دهد كه روستاييان از زمان‌هاي گذشته تا كنون درهنگام خشكسالي درياچه،حدود 12 هكتار از اراضي درياچه را به كشت محصول جاليز (خربزه) اختصاص مي‌دهند و جز از بذر و مراقبت در مرحله داشت از نهادۀ ديگري استفاده نمي‌كنند. روستاييان با تكيه بر دانش و تجربيات بومي خويش، محصول ارگانيكي توليد مي‌كنند كه ضمن افزايش درآمد، به محيط زيست نيزصدمه‌اي وارد نمي‌كند. نتايج آزمون T تك نمونه‌اي با ميانگين 3.03 نشان داد كه اين كشت تأثير قابل توجهي بر بهبود معيشت روستاييان منطقه دارد.