آران، رقم جديد گندم دوروم مناسب براي كشت در مناطق گرم و خشك جنوب ايران

Aran, a new durum wheat cultivar adapted to wheat growing areas in warm agro-climate zone of Iran

گندم دوروم رقم آران (لاين (DW-91-6 در سال زراعي 89-1388 در قالب چهل و يكمين خزانه بين‌المللي گندم دوروم (41th IDYN) دريافتي از مركز بين‌المللي تحقيقات ذرت و گندم (CIMMYT) در دو ايستگاه تحقيقاتي اقليم گرم و خشك جنوب كشور (خرم آباد و داراب) مورد ارزيابي قرار گرفت و با ميانگين عملكرد 6369 كيلوگرم در هكتار گزينش و به آزمايش مقايسه عملكرد مقدماتي مشترك در سال زراعي 90-1389 راه يافت. در اين مرحله نيز لاين مذكور با عملكرد 7183 كيلوگرم در هكتار انتخاب شد. در آزمايش مقايسه عملكرد پيشرفته نيز لاين مورد نظر با ميانگين عملكرد 7172 كيلوگرم در هكتار نسبت به شاهد رقم بهرنگ با عملكرد 7068 كيلوگرم در هكتار برتري نشان داده و براي مرحله بعد برنامه اصلاحي گندم دوروم انتخاب شد. در آزمايش سازگاري لاين هاي گندم دوروم در اقليم گرم جنوب كشور (ERDYT91-W) كه طي دو سال زراعي 93-1391 و در چهار ايستگاه تحقيقاتي مناطق گرم و خشك جنوب كشور شامل اهواز، داراب، دزفول و خرمآباد اجرا شد، اين لاين با ميانگين عملكرد 7660 كيلوگرم در هكتار حدود 9 درصد برتر از شاهد رقم بهرنگ (با عملكرد 7021 كيلوگرم در هكتار) بود. بررسي هاي متعدد كيفيت دانه نيز حاكي از آن بود كه از نظر كيفيت سمولينا، اين لاين با 13/6 درصد پروتئين و30 درصد گلوتن مرطوب در گروه ارقام خوب قرار دارد. بررسي هاي آزمايش هاي تحقيقي – ترويجي در مزارع زارعين مناطق مختلف استان هاي خوزستان و كرمان نيز برتري 24 الي 26 درصدي اين لاين را در استان كرمان نسبت به شاهد رقم ياواروس و برتري 17 درصدي آن را در استان خوزستان نسبت به شاهد رقم بهرنگ نشان داد. در آزمايش هاي بررسي واكنش ارقام و لاين هاي گندم به بيماري هاي مهم منطقه نيز رقم جديد مقاومت قابل قبولي نسبت به زنگ زرد و قهوه اي از خود نشان داد. در كل با توجه به نتايج فوق الذكر كه نشان دهنده برتري آن نسبت به ارقام رايج در اقليم گرم و خشك جنوب كشور مي باشد، لاين جديد به عنوان رقم آران نامگذاري شد.

The new durum wheat cultivar Aran (DW-91-6) was initially introduced as a breeding line through 41th International Durum Yield Nursery (IDYN) received from the International Maize and Wheat Improvement Center (CYMMIT) and was evaluated in two research stations of Khorramabad and Darab in warm agro-climate zone of Iran. In this step, Aran was selected for the further studies based on its high grain yield (6398 kgha-1). This line had average grain yield of 7183 kgha-1 in the regional preliminary yield trial in 2010-2011 cropping season. Line DW-91-6 had average grain yield of 7172 kgha-1 in the advanced yield trial compared to Behrang check cultivar with grain yield of 7068 kgha-1 in 2011-2012 cropping season and was selected for the further evaluations. In the regional elite yield trial conducted in four stations of Ahvaz, Darab, Dezful and Khorramabad in 2012-13 and 2013-14, this line with 7660 kgha-1 had 9% higher yield than Behrang check cultivar with grain yield of 7021 kgha-1 and was selected as superior line based on its grain yield and yield stability. Aran also has high quality of semolina, high protein content (13.6%) and high percentage of wet gluten (30%). The results of on-farm trials showed that this cultivar exhibited a 24% to 26% higher grain than Yavarus as a local check inKerman as well as a 17% higher grain yield compared to Behrang as a local check in Khoozestan. In total, based on its high grain yield, yield stability, quality of semolina and its good level of resistance to yellow and leaf rust diseases, line DW-91-6 was released as a new durum wheat cultivar with the name “Aran” for warm agro-climate zone of Iran.