تأثير فعاليت ضد‌قارچي اسانس چريش و تركيبات آن بر شاخص‌هاي رشدي و آنزيم‌هاي موثر در بيماريزايي .Fusarium spp

جنس فوزاريوم داراي گسترشي جهاني است و بسياري از گونه‌هاي آن، به‌ويژه Fusarium graminearum Schwabe وFusarium culmorum (W.G. Smith) Saccardo، مي‌توانند طيف گسترده‌اي از گياهان ميزبان را آلوده كرده و باعث ايجاد انواع بيماري‌هاي مهم اقتصادي شوند. هدف از اين مطالعه شناسايي تركيبات تشكيل‌دهنده اسانس برگ‌هاي درخت بومي چريش (Azadirachta indica A.Juss.) و بررسي تأثير آنها روي شاخص‌هاي رشدي و فعاليت آنزيم‌هاي مخرب ديواره سلولي توليد شده توسط اين بيمارگرها است. برگ‌هاي درخت چريش از منطقه ايرانشهر استان سيستان و بلوچستان جمع‌آوري و پس از خشك‌كردن در سايه، اسانس‌گيري به روش تقطير با آب به كمك دستگاه كلونجر انجام شد و تركيبات اصلي آن با استفاده از كروماتوگرافي گازي طيف‌سنجي جرمي شناسايي شدند. تركيبات اصلي شناسايي‌شده اسانس شامل بتا المن (27.2 درصد)، كاريوفيلن (15.9 درصد) و فيتول (15.3 درصد) بودند، كه داراي اثرات ضد قارچي عليه F. graminearumو F. culmorumهستند. نتايج نشان داد كه با توجه به آنكه ميزان بيماري زايي F. culmorum كمتر ازF. graminearum بود اما حداقل غلظت مهاركنندگي اسانس، بتا المن، كاريوفيلن و فيتول عليه F. graminearum در مقايسه با F. culmorum بالاتر بود. اسپورزايي و جوانه‌زني اسپورهايFusarium spp. به‌ طور كامل توسط اسانس و فيتول مهار شدند. اثرات هم‌افزايي تركيبات اصلي اسانس نشان داد كه تركيب فيتول با كاروفيلن موجب فعاليت سينرژيستي و در تركيب با بتا المن موجب فعاليت افزايشي عليه گونه‌هاي Fusarium شد. اسانس و تركيبات اصلي آن در غلظت كم، بدون تأثيري روي رشد ميسليومي قارچ‌هاي مورد بررسي موجب كاهش فعاليت‌هاي سلولاز و پكتيناز به‌ عنوان مهم‌ترين آنزيم‌هاي مخرب ديواره سلولي شدند. يافته‌هاي اين پژوهش نشان داد كه امكان استفاده از اسانس چريش و تركيب فيتول براي كنترل بيماري‌هاي ناشي از گونه‌هاي Fusarium وجود دارد.