اثر سطوح مختلف نيتروژن و روي بر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه گندم رقم چمران (Triticum aestivum L.) در شرايط تنش گرماي آخر فصل در اهواز

به منظور بررسي اثر تنش گرماي آخر فصل بر عملكرد و اجزاي عملكرد دانه گندم در شرايط كاربرد نيتروژن و روي يك آزمايش مزرعه اي در سال زراعي 97-1396 در مزرعه آموزشي پژوهشي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي خوزستان به صورت كرت‌هاي دوبار خرد شده (اسپليت اسپليت پلات) در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار اجرا شد. عوامل آزمايشي شامل سه تاريخ كاشت يكم آذر ماه (تاريخ كاشت بهينه)، بيستم آذر ماه (دير هنگام) و دهم دي ماه (خيلي دير) در كرت اصلي، چهار سطح نيتروژن (صفر، 75، 150 و 225 كيلوگرم در هكتار) در كرت‌هاي فرعي و سه سطح روي در سه سطح (صفر، 10 و 20 كيلوگرم در هكتار) در كرت‌هاي فرعي فرعي بود. با اعمال تنش گرما ميزان عملكرد دانه گندم حدود 40 درصد كاهش يافت. عملكرد دانه گندم بيشتر تحت تأثير تعداد دانه بود (كاهش تعداد دانه در واحد سطح 38 درصد و كاهش وزن دانه حدود 20 درصد بود). مصرف نيتروژن باعث كاهش اثرات تنش گرما بر عملكرد دانه گندم از طريق افزايش تعداد دانه شد، زيرا افزايش مصرف نيتروژن به كاهش 3.27 درصدي وزن دانه منجر شد. مصرف روي نيز اثرات تنش گرما بر عملكرد دانه گندم را از طريق افزايش وزن دانه كاهش داد و باعث افزايش چهار برابري وزن دانه شد. با توجه به اينكه اثر تنش گرماي آخر فصل بر عملكرد دانه گندم (كاهش 39 درصدي) بيشتر از عملكرد بيولوژيك (كاهش 31 درصدي) بود، شاخص برداشت گندم تحت تأثير تنش گرما حدود 18 درصد كاهش يافت. به طور كلي در شرايط تنش گرماي آخر فصل مي توان با كاربرد 150 كيلوگرم در هكتار نيتروژن و 10 كيلوگرم در هكتار روي اثرات تنش گرما بر عملكرد دانه گندم را كاهش داد.