تغييرات اقليمي و اثرات آن بر زيستگاه‌هاي مطلوب يوزپلنگ آسيايي در مركز ايران (مطالعه موردي: استان يزد)

Climate change and its effects on Asiatic Cheetah suitable habitats in Center of Iran (Case study: Yazd Province

زيرگونه به شدت درخطرانقراض يوزپلنگ آسيايي با جمعيتي كم تر از 40 فرد، فقط در زيستگاه‌هاي بياباني فلات مركزي كشور ايران باقي مانده است. زيستگاه هاي اين گونه، كه شامل زيستگاه هاي استان يزد و مناطق هم جوار است، از سال 1380 با بيش ترين كاهش جمعيت رو به‌ رو بوده است. تغييرات اقليمي و خشكسالي بر حيات وحش و زيستگاه‌ هاي آن ها اثر مهمي دارد و در نابودي و انقراض آن ها بسيار اثرگذار است. از اين رو در اين پژوهش، طي يك دوره 14 ساله (1380 تا 1393)، به بررسي تغييرات اقليمي زيستگاه‌ هاي يوز در محدوده اي به مساحت 2/9 ميليون هكتار در استان يزد كه مهم ترين مناطق انقراض محلي جمعيت يوز در ايران است، پرداخته شد. در اين تحقيق ابتدا با روش بيش ترين بي نظمي، مدل سازي مطلوبيت زيستگاه يوزپلنگ انجام شد. سپس با استفاده از روش سري‌هاي زماني سنجنده موديس تغييرات بيشينه درجه حرارت سطح زمين بررسي و با كمك داده ايستگاه هاي هواشناسي طي دوره مطالعه تغييرات مجموع بارش ساليانه بررسي گرديد. ارزيابي تغييرات بيشينه درجه حرارت زمين در زيستگاه هاي مطلوب يوزپلنگ نشان ميدهد كه 24 درصد از سطح اين منطقه، با افزايش ميانگين درجه حرارت طي اين دوره مواجه شده است. هم چنين كاهش مجموع بارش ساليانه در قسمتي از مناطق جنوبي منطقه مطالعاتي مشهود است. اما بررسيها براي شناسايي دلايل تغييرات زيستگاه يوزپلنگ آسيايي نشان داد كه فاكتورهاي تغييرات اقليمي، شامل تغييرات بيشينه دماي سطح زمين و تغييرات مجموع بارش ساليانه، طي دوره مطالعه معني دار نيست. از اين رو به نظر مي‌رسد بيش ترين دليل تغييرات در زيستگاه هاي جنوبي منطقه مطالعاتي از زيستگاه هاي يوزپلنگ آسيايي طي دوره اين پژوهش، عوامل غيراقليمي است و عوامل انساني به صورت مستقيم و غيرمستقيم بر اين تغييرات اثر داشتهاند.

Asiatic Cheetah, which is critically endangered subspecies has survived only in arid habitats of the central plateau of Iran to less than 40 populations. The species population in the center of Iran, which mainly includes Yazd Province, has had the highest population decline and has lost the population dynamics. Hence, 2.9 million hectares of Yazd province’s habitats in which the species has been extinct locally were investigated for climate change over a 14-year period, from 2001 to 2014. In this study, firstly, we used the Maximum Entropy method to model the Asiatic Cheetah suitable habitat. Then, by using the Modis time series method, we identified the maximum land surface temperature and the weather stations data were used to finding the total annual precipitation changes. Assessment of the maximum temperature changes in the cheetah habitats showed that the average temperature increased by 24 percent of the study area during this period. Also, some parts of the southern part of the study area had an obvious reduction of the total annual precipitation. However, the study results showed that climate change factors, including changes in the maximum land surface temperature and total annual precipitation variations, during the study period, were not significant. Therefore, the most important reasons for the reduction of Asiatic cheetah population dynamics in the study area, during the study period are non-climatic factors.