ارزيابي كيفيت آب رودخانه كرج (استان البرز) با استفاده از شاخص‌هاي زيستي درشت بي‌مهرگان كفزي

Water quality assessment based on biological monitoring of the Karaj River (Alborz province) using benthic macroinvertebrates

بررسي شرايط اكولوژيك و بيولوژيك اكوسيستم هاي آبي مي‌تواند نشانگر فشار‌‌هاي احتمالي بر آن‌ها باشد. گروه‌هاي مختلف درشت بي‌مهرگان كفزي داراي آستانه تحمل متفاوت نسبت به فشارهاي محيطي ازجمله آلاينده ها هستند كه به عنوان شاخص‌هاي زيستي كيفيت آب در بسياري از تحقيقات مورد استفاده قرار مي‌گيرند. پژوهش حاضر اجتماعات كفزيان و ساختار جمعيتي آن‌ها را در رودخانه‌ كرج مورد بررسي قرار داده است و با توجه به عواملي كه سبب آشفتگي محيطي مي‌شوند، به طبقه‌بندي وارزيابي كيفيت آب اين رودخانه در ايستگاه‌هاي مورد بررسي پرداخته شده‌ است. نمونه‌برداري از درشت بي‌مهرگان كفزي با استفاده از نمونه‌بردار سوربر (35×35سانتي متر مربع و با اندازه روزنه 250 ميكرون) از زمستان 1395 تا پايان پاييز 1396 در 4 ايستگاه مطالعاتي انجام شده‌است. نمونه هاي جداسازي شده متعلق به 5 رده، 10 راسته و 23 خانواده هستند. فراوان‌ترين گروه‌هاي درشت بي‌مهرگان كفزي در رودخانه‌ كرج راسته‌ ephemeroptera با درصد فراواني 47/6 درصد، plecoptera 20/2 درصد و diptera 15/6 درصد بوده است. نتايج نشان مي‌دهد كه آب رودخانه براساس شاخص شانون داراي آلودگي و براساس شاخص هيلسنهوف در ايستگاه هاي بالادست سد اميركبير (سيرا و پل‌خواب) به ترتيب با مقادير 4/8 و 4/6 داراي كيفيت خوب و در ايستگاه هاي پايين دست سد ( آدران و پوركان ) به ترتيب با مقادير 5/7 و 5/6 داراي كيفيت متوسط مي باشد. هم چنين براساس شاخص سيمپسون ميزان غالبيت در ايستگاه سيرا و پل‌خواب بالاتر است و طبق شاخص يكنواختي هيل ايستگاه هاي آدران و پوركان داراي جمعيت‌هاي يكنواخت‌تري مي‌باشند. نتايج اين تحقيق مبين كارايي استفاده از شاخص‌هاي زيستي در تعيين كيفيت آب رودخانه كرج مي‌باشد.

Investigating the ecological and biological conditions of the rivers can indicate potential pressures on them. Different orders of benthic macroinvertebrates have different tolerance for contamination, which are used as indicators of water quality in many cases. This study has examined the structure and assemblage of benthic macroinvertebrates in Karaj river. Considering the factors that cause environmental disturbance, the classification and assessment of water quality of Karaj River at the stations were done. From winter until the end of autumn (2017), 4 sites through Karaj River were sampled for macrobenthos. Based on the results, totally the samples were identified, belonging to 5 class, 10 orders and 23 families. The most abundant groups in Karaj river were Ephemeroptera ,Plecoptera and Diptera. In general, the results show that the river water has a moderate pollution based on the Shannon index and has a suitable quality according to the Hilsenhof index in the upper stations (Sierra and Polekhab) and has less quality at the lower stations of the Dam (Aderan and Pourkan). Also, based on Simpson index, dominance is high at Sierra and Polehwab stations, and based on Hill index Aderan and Puorkan have more uniform populations. Finally, the results show that biological index can present the quality of water.