ارزيابي امكان تعديل اثر منفي تنش محدوديت آبي بر رشد و عملكرد سيب‌زميني (Solanum tuberosum L.) با تغيير تاريخ كاشت

Assesment of Possibility of Mitigating the Adverse Effect of Water Limitation Stress on Growth and Yield of Potato (Solanum tuberosum L.) by Changing Planting Date

به‌منظور مطالعه اثر محدوديت آبي و تاريخ كاشت بر عملكرد و روند رشد سيب‌زميني رقم سانته در طول فصل، اين پژوهش به‌صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكراردر سال‌هاي 94-1393 و 95-1394 در دانشكده كشاورزي دانشگاه شيراز اجرا شد. چهار سطح آبياري شامل 55، 70، 85 و 100 درصد نياز آبي گياه در كرت‌هاي اصلي و سه تاريخ كاشت 20 اسفند،20 فروردين و 20 ارديبهشت در كرت‌هاي فرعي تصادفي شدند. تجزيه واريانس داده‌ها نشان داد اثر آبياري بر كليه صفات، بجز شاخص برداشت، اثر تاريخ كشت و برهمكنش آبياري × تاريخ كشت نيز بر كليه صفات معني‌دار بود. نتايج نشان داد كه تا 48 روز پس از كاشت، ارتفاع بوته و وزن خشك شاخساره افزايش كندي داشت، ولي در فاصله بين 48 تا 104 روز پس از كاشت افزايش قابل‌توجهي در اين دو صفت مشاهده شد. در اوايل فصل رشد ارتفاع بوته و وزن خشك شاخساره در تاريخ كاشت 20 اسفند اندكي كمتر از ساير تاريخ‌هاي كاشت بود، ولي با گذشت زمان و در تاريخ كاشت 20 اسفند مقدار اين دو صفت به‌طور معني‌داري بيشتر شد. تنش محدوديت آبي باعث كاهش شاخص سطح برگ، تعداد غده در مترمربع، عملكرد غده، عملكرد بيولوژيك و وزن غده‌هاي بذري و درشت و افزايش وزن غده‌هاي ريز گرديد. در خصوص بيشتر صفات، سطح آبياري 100 با 85 درصد نياز آبي تفاوت معني‌داري نداشت. در شرايط تنش محدويت آبي، اهميت تاريخ كاشت بيشتر بود، چنانچه در شرايط بدون تنش تفاوت معني‌داري بين تاريخ‌هاي كاشت وجود نداشت يا حداقل بود. در حاليكه در شرايط تنش آبي رشد و عملكرد بوته‌هاي سيب‌زميني در تاريخ كاشت 20 اسفند بيشتر بود. به‌طوركلي، نتايج نشان داد كه به‌دليل استفاده بهتر از نزولات جوي، دماي پايين‌تر و تبخير كمتر در اوايل فصل رشد و دماي مناسب‌تر در زمان غده‌زايي، عملكرد سيب‌زميني حاصل از تاريخ كشت 20 اسفند بويژه در شرايط تنش محدويت آبي افزايش يافت.

This field experiment was conducted to study the effects of water limitation stress and planting dates on growth and yield of potato in 2014-15 and 2015-16 growing seasons at Faculty of Agriculture, Shiraz University, Shiraz, Iran. Experimental treatments included, four irrigation levels: 55%, 70%, 85% and 100% of water requirement of potato assigned to the main plots, and three planting dates: March 11, April 9 and May 10 randomized in the sup plots as split plot arrangement in randomized complete block design with three replications. The results showed that plant height and shoot dry weight had a slow growth until 48 days after planting (DAP), however, these two traits considerably increased between 48-104 DAP. At early growth stage, plant height and shoot dry weight was slightly less in March 11 planting as compared with other planting dates, while these two traits were greater in March 11 planting. Water limitation stress reduced plant height, leaf area index, tuber number m-2, tuber yield, biological yield and weight of seed and large tubers weight and increased small tuber weight. There was no significant difference between 100% and 85% of water requirement levels for most of measured traits. In water stress conditions planting date was more important. In 100% water requirement level there was no significant differences between planting dates. Whereas, in stressed conditions, growth and tuber yield of potato were greater in March 11 planting. In conclusion, the results indicated that potato performance was greater in March 11 planting date, particularly in water limited stress conditions, because of better use of precipitation, cooler temperature and lower evaporation in the early season as well as suitable temperature during tuber initation.