پيشنهادهايي دربارۀ خوانش برخي عبارات يادگار زريران

proposals for reading some phrases in Ayādgār ī Zarērān

يادگار زريران متني است اصلاً پهلواني كه در روند استنساخ و انتقال به الفبا و زبان فارسي ميانه تصحيف‌ها و تحريف‌هايي بدان راه يافته است. همين مسئله كار خوانش برخي عبارات آن را سخت دشوار كرده است. پژوهشگران در خوانش اين عبارات راه‌هاي گاه مختلفي در پيش گرفته‌اند. در اين نوشته نخست اين خوانش‌ها بررسي و نقد شده و سپس در باب خوانش برخي از عبارات پيشنهادهايي تازه طرح گرديده است. اساس اين پيشنهادات مقابلۀ متن يادگار زريران با متن اصلاً پهلواني درخت آسوري و شواهد و قطعات پهلواني مانوي است. در خوانش دو عبارت از آن دسته از متون فارسي دري كه در ري، قومس، گرگان و هرات نوشته شده‌اند نيز شواهدي آورده شده است. در برخي مواضع به ضرورت تصحيحاتي قياسي در واژه‌ها انجام گرفته است. در عبارات مربوط به مرثيۀ بستور با شناسايي نوعي سبك مرثيه‌سرايي، كه شاهدي از آن در مرثيۀ مار زكو در متون پهلوي اشكاني ترفاني وجود دارد، قادر به ارائۀ فرض و خوانشي جديد شده‌ايم.

Ayādgār ī Zarērān (Memorial of Zarēr) is a text that in its original version has been composed in Parthian language. This text has been amended and distorted in the process of transcription into the Middle Persian alphabet and language. This makes it difficult to read some of the words and sentences and scholars have taken different ways in reading them. In this paper, these readings are first reviewed and criticized, and then some new suggestions are put forward. The basis of these suggestions is the adaptation between Ayādgār ī Zarērān and Draxt ī Āsūrīg (Assyrian tree), an originally Parthian text, and the evidence of the Parthian Manichaean texts. The reading of two passages from the New Persian texts written in Ray, Qumis, Gorgan, and Herat also provides some testimonies. In some phrases, some emendations have been made and in others we have been able to present a new reading by identifying a kind of elegy which is evidenced in the Parthian Manichean texts.