تحليل فضايي شاخص‌هاي توسعه نواحي مرزي (مطالعه موردي: دهستان‌هاي شهرستان تربت‌ جام)

(Spatial analysis of development indicators of border areas (Case study: Torbat-e-Jameh rural districts

توسعه متجانس در بخش ­هاي مختلف يك كشور و به­ ويژه در قلمروهاي مرزي به دليل حساسيت ژئوپليتيكي، از اهميت خاصي برخوردار است. توسعه امنيت پايدار در مناطق مرزي شرق كشور به ‌عنوان يكي از دغدغه‌هاي اصلي حكومت‌ها مطرح بوده و تاكنون استراتژي‌هاي فراواني براي توسعه مناطق مرزي در نظر گرفته ‌شده است. در واقع آنچه مي‌تواند امنيت پايدار را در مرز تضمين كند توسعه متوازن و پايدار نواحي مرزي است، هدف اين پژوهش بررسي ميزان توسعه‌يافتگي دهستان‌هاي شهرستان تربت ­جام است. روش تحقيق توصيفي ـ تحليلي و روش جمع ­آوري داده ­ها، كتابخانه ­اي است. براي تعيين و تحليل سطوح توسعه ­يافتگي، از مدل Vikor با انتخاب 51 شاخص در قالب 9 بعد در سطح دهستان‌هاي شهرستان تربت­ جام استفاده‌شده است. با بهره‌گيري از نرم ­افزارهاي Excel و Arc GIS، نقشه­ هاي تحليل فضايي توسعه در دهستان‌هاي مورد مطالعه ترسيم‌شده است. نتايج رتبه ­بندي نهايي بر اساس مدل Vikor نشان داد كه دهستان‌هاي دشت جام و كاريزان نسبت به ديگر دهستان‌ها از سطح توسعه بيشتري برخوردارند و دهستان‌هاي صالح ­آباد و جنت ­آباد به ترتيب، كم برخوردارترين دهستان‌هاي شهرستان مي­باشند. همچنين، يافته­ هاي حاصل از CV تمامي ابعاد نشان داد كه دهستان‌هاي مورد مطالعه، در ابعاد سياسي - اداري بسيار ناپايدار هستند و در بعد بهداشتي - درماني نسبت به ساير ابعاد از پايداري بيشتري برخوردارند.

Background and Aim: Significant development in different parts of a country, especially in the border areas, is of particular importance due to its geopolitical sensitivity. The development of sustainable security in the eastern border areas of the country has been one of the main concerns of governments and so far many strategies for the development of border areas have been considered. For this reason, this study intends to examine the level of development of the villages of Torbat-e-Jam city and identify the deprived and privileged villages of the city Method: The descriptive-analytical research method and data collection method is library. To determine and analyze the levels of development, Vikor model has been used by selecting 51 indicators in the form of 9 dimensions in the rural areas of Torbat-e-Jameh city. Using Excel and Arc GIS software, developmental spatial analysis maps are drawn in the study area. Results and Results: The final ranking results based on Vikor model showed that Dasht-e-Jameh and Karizan villages have a higher level of development than other villages and Salehabad and Janatabad villages are the least developed villages in the city, respectively. Be. Also, findings The CV of all dimensions showed that the studied villages are very unstable in political-administrative dimensions and have more stability in health-treatment dimension than other dimensions.