مرور نظام‌مند و فراتحليل كيفي نقش استرس در سبب شناسي ديابت

استرس روان شناختي در بسياري از بيماري هاي مزمن شايع است و شواهد قابل ملاحظه اي حاكي از نقش آن به عنوان يك عامل خطر آفرين جدي در سبب شناسي و سير بيماري ديابت است. از اين رو، پژوهش حاضر با هدف مرور نظام مند و فراتحليل كيفي نقش استرس در سبب شناسي ديابت نوع يك و دو انجام شد.جامعه پژوهش در اين فراتحليل كيفي و مرور سيستماتيك تمامي مقالات و پايان نامه ها مرتبط با كليد واژه ها و در راستاي اهدف پژوهش بود. جستجو در پايگاه‌هاي اطلاعاتي (ERIC، MEDLINE، PubMed، ProQuest، SAGE، Science Direct، Springer، مگيران، نورمگز و اطلاعات علمي جهاد دانشگاهي) بين سال هاي 2010 تا 19 20 با كليد واژه هاي استرس، ديابت نوع يك و دو و همچنين جستجو بر اساس ميزان استنادات مقالات پژوهشگران بنام اين حوزه انجام شد. كليه‌ پژوهش‌هايي كه در اين پژوهش مورد واكاوي و ارزيابي قرار گرفتند درمجموع 35 پژوهش بود كه دراين‌بين 32 پژوهش (28/ 94 درصد) مقاله و دو پژوهش (5/71 درصد) نيز پايان‌نامه بودند. يافته‌هاي پژوهش نشان داد كه 68/57 درصد از پزوهش هاي انجام شده در بازه ي زماني 2019-2016 انجام‌شده است. نتايج حاصل از فراتحليل حاضر حاكي از آن بود كه استرس و ديابت از طريق سيستم هاي شناختي، رفتاري، فيزيولوژيكي و زيست شيميايي با يكديگر در تعامل بوده اند و مي توانند تعامل دوطرفه داشته باشند. استرس مي تواند با تاثير بر خود تنظيم گري و خود كنترلي باعث نوسان در كنترل رفتارهاي مرتبط با خوردن و رژيم خوراكي در بيماران مبتلا به ديابت شود كه نتيجه آن عدم كنترل قند خون و تشديد مشكلات جسمي و رواني در اين بيماران است. همچنين، استرس مي تواند با بي نظمي در خواب، عدم تحرك و پرخوري به تشديد مشكلات بيماران ديابتي منجر شود. در واقع رابطه بين استرس و ديابت يك رابطه دوسويه است كه هر كدام مي توانند باعث ديگري شده و كنترل اوضاع را از دست بيمار خارج كرده و آسيب هاي مخرب جسمي و رواني در پي داشته باشند. يافته هاي به دست از پژوهش حاضر مي تواند در بحث آموزش و طراحي پروتكل هاي درماني مناسب جهت كاهش پيامدهاي منفي بيماري ديابت، اين فرصت را در اختيار روان شناسان، مشاوران و متخصصين سلامت روان آن‌ها قرار مي‌دهد تا انتخاب‌هاي بيشتري براي درمان انواع مختلف اختلال‌هاي شناختي و روان شناختي اين بيماران در اختيار داشته باشند.