پديد آورندگان :
عباسعلي، محمد دانشگاه محقق اردبيلي - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي، اردبيل، ايران , قلي پوري، عبدالقيوم دانشگاه محقق اردبيلي - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي، اردبيل، ايران , توبه، احمد دانشگاه محقق اردبيلي - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي، اردبيل، ايران , خوش خلق سيما، نيراعظم سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - پژوهشكده بيوتكنولوژي كشاورزي ايران، كرج، ايران , تاج الدين، بهجت سازمان تحقيقات، آموزش و ترويج كشاورزي - مؤسسه تحقيقات فني و مهندسي كشاورزي، كرج، ايران
كليدواژه :
كنجد , تنش غير زنده , تحمل , عملكرد دانه , اسيد چرب اشباع
چكيده فارسي :
تنش خشكي از عوامل محيطي مهمي است كه بر عملكرد و كيفيت محصول كنجد تاثير مي‌گذارد. در اين راستا هشت ژنوتيپ كنجد به همراه ارقام اولتان و داراب1 در شرايط عادي و تنش خشكي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال‌هاي 1393 و 1394، در مزرعه تحقيقاتي مؤسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر در كرج، از نظر عملكرد دانه و ويژگي‌هاي بيوشيميايي روغن ارزيابي شدند. خشكي باعث كاهش 45/1 درصد عملكرد دانه، 2/5 درصد روغن دانه، و 24 درصد اسيد چرب پالميتولئيك، و افزايش 99/4 درصد قدرت آنتي اكسيداني روغن، 18/9 درصد ليگنان‌هاي روغن و 15/6 درصد پروتئين خام دانه شد. در واقع خشكي باعث بهبود كيفيت روغن گرديد. ژنوتيپ KC50662 در هر دو شرايط، عملكرد مناسبي داشت و همچنين 5/3 درصد روغن آن بيش از شاهد اولتان بود و كمترين ميزان اسيد چرب مضر پالميتيك (8/5 درصد) بعد از رقم اولتان (8/2 درصد) و ژنوتيپ KC50687 را داشت. همچنين مقادير بيشتر اسيدهاي چرب مفيد اولئيك (47/1 درصد) و پالميتولئيك (0/094 درصد) نسبت به شاهد (به ترتيب 43/1 و 0/072 درصد) داشت. اين ژنوتيپ داراي ميزان پائين‌تر اسيد چرب اشباع استئاريك (7/4 درصد)، ميزان بالاتر اسيد چرب مفيد لينولئيك (42 درصد) نسبت به شاهد (به ترتيب 5/4 و 38/7 درصد) و مقدار بالاتر كل ليگنان‌هاي روغن (4237 ميلي‌گرم در كيلوگرم) و قدرت آنتي‌اكسيداني 23/5 ميكرومول در ليتر پايين‌تر نسبت به شاهد (به ترتيب 3541 ميلي‌گرم در كيلوگرم و 33/9 ميكرومول در ليتر) بود. شاخص‌هاي تحمل و حساسيت ژنوتيپKC50662 را با پتانسيل عملكرد بالا و ژنوتيپ‌هاي KC50658، KC50687 و KC50983 را به عنوان متحمل شناسايي كردند. ژنوتيپ KC50662 با توجه به عملكرد بالا در دو شرايط عادي و تنش و خصوصيات مطلوب كيفيت روغن به عنوان ژنوتيپ برتر شناسايي شد.
چكيده لاتين :
Eight sesame genotypes along with Oltan and Darab1 cultivars were evaluated for seed yield and oil biochemical traits using randomized complete block design with there replications under normal and drought stress conditions in Karaj, Iran, in 2014 and 2015. Drought reduced seed yield by 45.1 %, oil content by 2.5%, palmitoleic fatty acid by 24.0%, and increased the antioxidant power of oil by 99.4%, total lignin of oil by 18.9 and seed crude protein by 15.6%. In fact, drought stress had a beneficial effect on seed oil quality. Genotype KC50662 had reasonable yield under two conditions. In addition, its seed oil content was 5.3% higher than cv. Oltan. This genotype had the lowest amount of harmful palmitic fatty acid (8.5%) second next to Oltan cultivar (8.2%). This genotype had more beneficial oleic (47.1%) and palmitoleic (0.09%) fatty acids compared to cv. Oltan (43.1% and 0.07%, respectively). This genotype also had lower level of stearic acid (4.7%), higher level of linoleic acid (42.0%), higher level of lignans (4237 mg kg-1), and lower level of antioxidants power (23.5 µmol L-1) compared to cv. Oltan (5.4%, 38.7%, 3541mg kg-1, and 33.9 µmol L-1, respectively). Tolerance and susceptibility indices could identify genotype KC 50662 as high yielding, and KC 50658, KC 50687 and KC 50983 as tolerant genotypes. In conclusion, genotype KC50662 was identified as superior genotype with high seed yield, in both normal and stress conditions, and oil quality properties.
