تنظيم گري و تمركز در صنعت خودروسازي ايران

Regulatory and Concentration in the Iranian Automotive Industry

با توجه به فضاي غيررقابتي حاكم بر صنعت خودروسازي ايران، مطالعه حاضر تلاش مي كند تا با بررسي وضعيت تمركز در بازار خودرو، ميزان اثربخشي تصميمات نهاد تنظيم گر شوراي رقابت را مورد ارزيابي قرار دهد. بر اين اساس و با توجه به نتايج حاصل از محاسبه شاخص هاي ضريب تمركز بازار، هرفيندلال - هيرشمن، هال - تايدمن و آنتروپي نسبي، مي توان گفت كه شدت تمركز بازار خودرو سواري كشور طي دوره تنظيم گري شوراي رقابت (1398-1390) نسبت به دوره 1390-1375 تغيير چنداني نداشته و همچنان اين بازار به شدت انحصاري و متمركز است. همچنين و بر اساس شاخص هاي ضريب جيني و ضريب تغييرات، به دليل ورود بنگاه هاي توليدي كوچك و عدم تغيير معنادار سهم بازاري دو بازيگر اصلي بازار خودرو ايران (شركت هاي ايران خودرو و سايپا)، نابرابري و شدت پراكندگي سهم بازاري، در بازار خودرو ايران به صورت محسوسي طي اين دوره افزايش يافته است. در اين راستا، مي توان از: 1- نبود ظرفيت هاي قانوني لازم جهت دخالت شوراي رقابت در سياست هاي تجاري و صنعتي، 2- ماهيت مديريت دولتي صنعت خودرو، 3- حذف رقباي خارجي از طريق موانع تعرفه اي و غيرتعرفه اي و 4- حمايت هاي غيرهدف مند، نامحدود، غيرمشروط و غيرتنازلي دولت از صنعت خودرو، به عنوان اصلي ترين دلايل عدم موفقيت شوراي رقابت در حذف موانع اصلي عنصر رقابت در صنعت خودرو كشور نام برد.

According to the non-competitive environment in the Iranian automotive industry, this study evaluates the effectiveness of the decisions of the National Competition Council by investigating the concentration on the car market in Iran. Calculation of the indexes of Concentration Ratio (CR), Herfindahl-Hirschman (HHI), Hall-Tideman (HTI) and Relative Entropy (ER) showed that the intensity of the concentration of the country's car market has not changed much during the period of regulatory of National Competition Council (2011-2019) compared to the period 1996-2011 and this market is still highly monopolized and concentrated. In addition, based on indexes of Gini coefficient (GC) and coefficient of variation (CV), inequality and the intensity of market share dispersion has increased significantly in the car market during this period. This issue is rooted in the fact that the entry of small manufacturing firms has not significantly changed the market share of the two dominant players in the automotive market (Iran Khodro and Saipa). The main reasons for the this failure of the National Competition Council are 1- Lack of legal capacity to involve the National Competition Council in trade and industrial policies, 2- The nature of public management of the automotive industry, 3- Elimination of foreign competitors through tariff and non-tariff barriers, 4- Non-targeted, unlimited, unconditional and non-discounting support to the automotive industry.