كارت پايان خدمت به مثابه سند هويتي (1304 – 1357ش)

Military service completion card as an ID card from 1304 SH. To 1357 SH.

اسناد هويتي بعنوان دسته اي از مدارك هويت بخش جمعي در هر كشور، براي شناسايي فرد در جامعه، مورد استفاده قرار مي‌گيرند؛ يكي از مهمترين اين اسناد، كارت پايان خدمت مي‌باشد. اين سند، از جمله اسناد هويتي بسيار مهمي است كه آگاهي‌هاي فراواني در زمينه‌هاي گوناگون سياسي، نظامي، اجتماعي و نوع قوانين جاري در دوره خود ارائه ميدهد. با توجه به اهميت تحولات صورت گرفته در دوره پهلوي به ويژه در حوزه مدرن سازي دولت و مشخصأ در قوانين مربوط به سربازگيري و نظام وظيفه، كارتهاي پايان خدمت و برگههاي معاف از خدمت، بنابر مقتضيات زمان، سيرتحوّل وتكامل را پيموده اند كه اين تحولات و تغييرات، در شكل و محتواي آنها نمود پيدا كرده است. پژوهش در پي پاسخگويي به اين پرسش اساسي است ك ساختار و محتواي اسناد هويتي (كارت پايان خدمت و كارت معاف از خدمت) در ايران چگونه شكل گرفته، تحول يافته و كاركردهاي هويتي اين سند مهم چيست و از چه عواملي تأثير پذيرفته اند؟ پژوهش حاضر، قصد دارد با روش توصيفي - تحليلي ابتدا به مقوله اسناد هويتي و انواع آن و تشكيل نظام وظيفه عمومي بپردازد، سپس كارت پايان خدمت را از منظر كاركرد هويتي و سندشناسي در طول دوره پهلوي، مورد مطالعه قرار دهد. يافته ها و نتايج: نتيجه‌ي اين پژوهش، گوياي آن است كه ساختار و محتواي كارتهاي پايان خدمت طي دوره پهلوي، تابع گفتمان حاكم متأثر از نظام ديوانسالار دولتي، بوروكراسي پويا و ساختار نظامي حاكم مي باشند.

Identification documents are among a number of identifying tools in any nation. These are used to show the identity of the individual in the society. One of these documents is the MSCC (Military Service Completion Card). The present document is among the important documents which reveal a great deal of information on the political, military and social activities of Iran. Based on the important developments in the era of Pahlavi especially with regard to modernization of the government and also in the regulations for enlisting to the army, the MSCC became very important. The Military service Exemption cards were also very important. These cards have undergone several changes, affecting both their form and content. The present study attempts to deal with the basic question of how the MSCC has been structurally formed and also how the MSEC been formed in Iran. What have been the functions of these important documents. This study intends to first deal with ID documents and their various kinds and the system of military enlistment. It follows a descriptive analytical approach. It focuses on the MSCC as an ID card during the Pahlavi Era. The results of the study reveal that the structure and content of the MSCC follows the discourse of the bureaucratic governmental regime and the military dominant conditions.