كليدواژه :
ارتفاع بوته , تجزيه كلاستر , تنوع فنوتيپي , طول غلاف , وزن 100دانه
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: باقلا (Vicia faba L.) يكي از مهم‌ترين حبوبات از لحاظ تثبيت بيولوژيك نيتروژن و ميزان پروتئين بوده و قابليت رشد در دامنه وسيعي از شرايط اقليمي و خاك را دارد. ژنوتيپ‌هاي مختلفي از باقلا وجود دارند كه داراي پتانسيل بالايي از نظر صفات مؤثر بر عملكرد دانه مي‌باشند. مطالعه تنوع كلكسيون‌هاي گياهان زراعي، به منظور شناسايي صفات ارزشمند زراعي و بهره‌برداري در راستاي برنامه‌هاي اصلاحي حائز اهميت است. با شناسايي و معرفي ژنوتيپ‌هاي پر محصول مي‌توان سطح زير كشت و عملكرد در واحد سطح را افزايش داد. اين بررسي جهت شناخت فنولوژي (مراحل رشد و نمو)، انتخاب ژنوتيپ‌هاي برتر باقلا و ارزيابي تنوع ژنتيكي صفات زراعي انجام شد.
مواد و روش‌ها: اين آزمايش در سال زراعي 96-1395 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي گرگان اجرا شد. 26 ژنوتيپ مختلف باقلا در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار ارزيابي شدند. صفاتي از جمله سرعت سبزشدن، يكنواختي سبزشدن، روز از كاشت تا گل‌دهي، روز از كاشت تا غلاف‌دهي، روز از كاشت تا پرشدن دانه، روز از كاشت تا رسيدگي فيزيولوژيك، تعداد شاخه در بوته، ارتفاع بوته، فاصله اولين غلاف از سطح زمين، طول غلاف، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن 100دانه و عملكرد دانه مقايسه شدند. به منظور گروه‌بندي ژنوتيپ‌ها تجزيه كلاستر بر اساس توان دوم اقليدسي و روش وارد انجام شد. تجزيه‌هاي آماري با استفاده از نرم افزارهاي SAS و SPSS انجام شد.
يافته‌ها: بين ژنوتيپ‌ها از نظر كليه صفات مورد بررسي در سطح يك درصد اختلاف معني‌دار وجود داشت. طبق نتايج مقايسه ميانگين بيش‌ترين سرعت سبزشدن با 0/05 روز متعلق به G-faba-18-2، بيش‌ترين زمان از كاشت تا رسيدن به مرحله گل‌دهي با 129/7 روز متعلق به G-faba-393، بيش‌ترين روز از كاشت تا غلاف‌دهي با 150/7 روز متعلق به G-faba-18-3 و بيش‌ترين زمان از كاشت تا رسيدگي فيزيولوژيك با 7/194 روز متعلق به G-faba-393 بود. بيش‌ترين تعداد غلاف در بوته با 30/30 به ژنوتيپ G-faba-393 تعلق داشت. بيش‌ترين تعداد دانه در غلاف با 4/5، 4/66 و 4/56 عدد به‌طور مشترك به ژنوتيپ‌هاي G-faba-8، G-faba-21 و G-faba-20 (رقم بركت) تعلق داشت. بالاترين وزن 100دانه با 203/1 متعلق به ژنوتيپ G-faba-1-2 بود. ژنوتيپ‌هاي G-faba-8 با 6314، G-faba-7 با 6206، G-faba-1-2 با 6118 و G-faba-218 با 5989 كيلوگرم در هكتار به‌طور مشترك بالاترين عملكرد دانه را توليد كردند و پس از آن ژنوتيپ‌هاي G-faba-20، G-faba-21، G-faba-5 و G-faba-332قرار گرفتند. نمودار تجزيه كلاستر به روش وارد، براي پنج صفت، 26 ژنوتيپ را در سه گروه (I ، II و III) قرار داد. كلاستر I شامل 46/1 درصد از كل ژنوتيپ‌ها بود. ژنوتيپ‌هاي اين گروه از لحاظ تعداد دانه در غلاف، وزن 100 دانه و عملكرد دانه بالاتر از ميانگين كل بودند. اين ژنوتيپ‌ها مي‌توانند در برنامه‌هاي اصلاحي در جهت بهبود و افزايش عملكرد مورد استفاده قرار گيرند.
نتيجه‌گيري: ژنوتيپ‌هاي مورد بررسي تنوع فنوتيپي زيادي از لحاظ مورفولوژي، فنولوژي و عملكرد داشتند. ژنوتيپ‌هايي كه تعداد دانه در غلاف، وزن 100 دانه و طول غلاف مناسبي داشتند، توانستند عملكرد دانه بيش‌تري نسبت به ساير ژنوتيپ‌ها توليد كنند. ژنوتيپ‌هاي G-faba-8، G-faba-7، G-faba-1-2 و G-faba-218 بالاترين عملكرد دانه در هكتار را توليد كردند. عملكرد ژنوتيپ‌هاي فوق از رقم بركت كه كشت آن در منطقه گرگان متداول است، بيش‌تر بود. در صورت تكرار اين نتايج در آزمايشات آتي و پايداري عملكرد آن در منطقه مي‌توان از اين ژنوتيپ‌ها جهت دستيابي به افزايش توليد بهره برد.
چكيده لاتين :
Background and objectives: Faba bean (Vicia faba L.) is one of the most important legumes for its biological N2 fixation, seed high protein content and its ability to grow over a wide range of climatic and soil conditions. Various faba bean genotypes are available which are attributed with high potential regarding grain yield-influencing traits.Detection of diversity is important for characterization of crop plant collections in order to detect the presence of valuable trait variation for use in breeding programs. dentification and introduction of high yielding genotypes may lead to increase in cultivation area and yield in unit area. An investigation was carried out to evaluate the phonological, select the superior faba bean genotype(s) and to assess the genetic diversity present in the agronomic traits.
Materials and methods: This experiment was conducted at agricultural and natural resources research station of Gorgan in 2016-2017 cropping season using twenty-six genotypes of faba bean. The treatments were arranged in a randomized complete block design with three replications. Traits such as emergence rate, emergence uniformity, days from planting to flowering, days from planting to pod setting, days from planting to grain filing, days from planting to physiological maturity, number of branches per plant, plant height, Height of the lower pod, pod length, pods per plant, seeds per pod, 100-seed weight and grain yield were evaluated. To group the populations cluster analysis was done on the Euclidean distance matrix with the Ward’s method. The data were subjected to analyses of variance using the SAS and SPSS programs.
Results: There was a significant difference at p Conclusion: The evaluated faba bean genotypes in this study showed significant phenotypic variability in terms of plant morphology, phenology and yield attributes. This variability showed suitable genotypes for the various agro- ecological zones of the country. Genotypes with appropriate number of seeds per pod, 100-seed weight and suitable pod length were able to produce more seed yield than other genotypes. G-faba-8, G-faba-7, G-faba-1-2 and G-faba-218 genotypes produced the highest grain yield per hectare. These genotypes had higher yield than Barakat cultivar, which is common in Gorgan. If these results are repeated in future experiments and stability of yield in the region, these genotypes can be used to achieve increased production.
