پديد آورندگان :
انصار، زهره دانشگاه شاهرود , برادران فيروزآبادي، مهدي دانشگاه صنعتي شاهرود - گروه زراعت , گالشي، سراله دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - گروه زراعت , غلامي، احمد دانشگاه صنعتي شاهرود - دانشكده كشاورزي - گروه زراعت , پارساييان، مهديه دانشگاه صنعتي شاهرود - گروه زراعت
كليدواژه :
پتاسيم , عصاره گياهان دارويي , كلروفيل , كلسيم , كم‌آبي
چكيده فارسي :
كم‌آبي سبب طيف وسيعي از واكنش‌هاي فيزيولوژيكي و بيوشيميايي در گياهان مي‌شود و يكي از سازوكارهاي كارآمدي كه گياه به هنگام روبرو شدن با كم‌آبي، براي حفظ آماس سلولي به‌كار مي‌گيرد، تنظيم اسمزي است. امروزه شيوه محلول‌پاشي برگي به‌عنوان مكمل روش‌هاي خاكي شيوه‌اي مؤثر در مقابله با تنش‌هاي محيطي مي‌باشد، از آنجايي‌كه عصاره مرزنجوش و آويشن كوهي داراي تركيبات ضد اكسيداني مي‌باشند به‌نظر مي‌رسد اين تركيبات جهت كاهش شدت تنش مفيد باشند، از اين‌رو اين پژوهش به‌منظور بررسي اثر محلول‌پاشي عصاره مرزنجوش و آويشن‌كوهي بر خصوصيات كمي و كيفي كنجد رقم ناز تحت شرايط تنش كم آبي در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه گرگان به اجرا در آمد.
اين آزمايش طي دو سال به‌صورت اسپليت پلات فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي در سه تكرار انجام شد. تيمارهاي آزمايشي شامل 2 رژيم مختلف آبياري؛ هر 15 روز يك‌بار و هر 25 روز يك‌بار، 3 سطح محلول‌پاشي مرزنجوش صفر، 40 و 60 درصد حجمي و 3 سطح محلول‌پاشي آويشن‌كوهي صفر، 10 و 20 درصد حجمي بود. سطوح رژيم آبياري به‌عنوان فاكتور اصلي و سطوح مرزنجوش و آويشن‌كوهي به‌عنوان فاكتور فرعي در نظر گرفته شد. در نهايت تمامي داده‌ها با استفاده از SAS 9.2 آناليز شدند.
با توجه به نتايج به‌دست آمده مشخص گرديد كه تنش كم‌آبي به‌طور معني‌داري سبب كاهش صفات مورفولوژيك اندازه‌گيري شده از قبيل شاخص سطح برگ، وزن خشك برگ، وزن خشك ساقه، وزن خشك ميوه، ارتفاع بوته، ميزان كلروفيل a، ميزان كلروفيل b شد. همچنين نتايج نشان داد كه تنش كم آبي سبب افزايش ميزان كاروتنوئيد، ميزان فلاونوئيد، كلسيم و پتاسيم شد. نتايج نشان داد كه بيشترين ميزان شاخص سطح برگ (76/3 و 2/93)، وزن خشك برگ (57/88 گرم در متر مربع)، ارتفاع بوته (159 سانتيمتر)، كلروفيل a (21/7 ميلي‌گرم در گرم وزن تر) و كلروفيل b (20/61 ميلي‌گرم در گرم وزن تر) مربوط به شرايط آبياري مناسب و تيمار 60 درصد مرزنجوش و 20 درصد آويشن‌كوهي بود. بيشترين ميزان كاروتنوئيد (18/58 ميلي‌گرم در گرم وزن تر)، فلاونوئيد (0/003 ميلي‌گرم بر گرم وزن تر)، كلسيم (0/57 درصد) و پتاسيم (2/97 درصد)مربوط به شرايط كم آبياري و تيمار 60 درصد مرزنجوش و 20 درصد آويشن‌كوهي بود. به‌طوركلي نتايح نشان داد كه با افزايش ميزان مصرف عصاره مرزنجوش و آويشن كوهي شاخص‌هاي اندازه‌گيري شده تحت هر دو شرايط تنش كم آبي و عدم تنش افزايش يافت. بيشترين اثر بر ميزان شاخص‌هاي اندازه‌گيري شده تحت هر دو شرايط تنش كم آبي و عدم تنش مربوط به تيمار محلول پاشي 60 درصد حجمي عصاره مرزنجوش و 20 درصد حجمي عصاره آويشن كوهي بود، ولي در برخي از صفات با تيمار محلول پاشي 60 درصد حجمي عصاره مرزنجوش و 10 درصد حجمي عصاره آويشن كوهي و محلول پاشي 40 درصد حجمي عصاره مرزنجوش و 20 درصد حجمي عصاره آويشن كوهي اختلاف معني‌داري نداشت. استفاده از عصاره گياهي در هر دو شرايط آبياري اثر گذار بود ولي اثرگذاري آن در شرايط تنش بيشتر بود.
چكيده لاتين :
Introduction: Limited irrigation leads to a wide spectrum of physiological and biochemical responses in plants, and one of the efficient plant mechanisms against water deficit for maintenance of cell turgidity is osmotic regulation. Nowadays, leaf spraying as complement to soil methods is effective against environmental stress. Since Origanum vulgare and Thymus vulgaris extract contain anti-oxidant compounds, it seems that these compounds may prove useful for reduction of stress intensity. Therefore, this research was carried out to investigate the effect of spraying of Origanum vulgare and Thymus vulgaris extract on some of growth and physiological traits of Sesamum indicum L. (Naz cultivar) under different irrigation levels. Materials and methods: This experiment was conducted as split plot factorial in two years (at 2015 and 2016) as a randomized complete block design with three replications at Gorgan University of Agriculture. In this study, treatments included two different irrigation regimes include normal condition (every 15 days) and drought stress (every 25 days), three levels of Origanum vulgare extract include 0, 40 and 60 % and three levels of Thymus vulgaris extract include 0, 10 and 20 %. Irrigation regime levels were considered as the main factor and the levels of Origanum vulgare and Thymus vulgaris extract were assigned to sub plots. The first spraying application took place one month after planting and second and third placement at 12 days intervals. Results and Discussion: Results indicated that limited irrigation significantly reduced the measured indices of leaf area index, length plant, leaf dry weight, stem dry weight, stem dry weight, chlorophyll a, chlorophyll b. The results also showed that limited irrigation increased content of flavonoid, carotenoid, Ca and K. The results of this study showed that using Origanum vulgare and Thymus vulgaris extract significantly improved the measured indices. Results indicated that the highest leaf area index (3.76 and 2.93), leaf dry weight (57.88 gr/m2), length plant (159 cm), chlorophyll a (21.7 mg g-1Fw) and chlorophyll b (20.61 mg g-1Fw) were attending in control conditions were associated with 60% Origanum vulgare and 20% Thymus vulgaris L. extract. The highest carotenoid (18.58 mg g-1Fw), flavonoid (0.003 mg g-1Fw), Ca (0.57 mg g-1Fw) and K (2.97 mg g-1Fw) were attending in limited irrigation conditions were associated with 60% Origanum vulgare and 20% Thymus vulgaris L. extract. It was found that the most measured indices in both control and also limited irrigation conditions were associated with 60 % Origanum vulgare and 20 % Thymus vulgaris essence. Application of plant extract (Origanum vulgare and Thymus vulgaris essence) was effective in both irrigation conditions (normal conditions and limited irrigation), but its effect was more pronounced under stress condition (every 25 days).
Conclusion: Therefore, it can be stated that under dry conditions, the use of Origanum vulgare and Thymus vulgaris extract can induce tolerance in the plant in response to water deficit conditions. Since less cost is needed compared to other methods, therefore, in areas with low water conditions, it is recommended to use the Origanum vulgare and Thymus vulgaris extract.
