مطالعه كاني نگاري سفالهاي لبه واريخته (اوروك) آغاز ايلامي چهارمحال و بختياري

Visual Metarepresentation of Painted Pottery of Cheshmeh Ali II & III and Tape Pardis

يكي از سفالهاي شاخص فرهنگ اوروك، كاسه لبه‌واريخته است كه جايگاهي ويژه در تاريخ سفالگري و باستان‌شناسي خاور نزديك دارد. اين ظروف در اواخر دوران عبيد و اوايل اوروك براي نخستين‌بار در جنوب ميان‌رودان در حدود 3900 ق.م ظاهر ‌شدند، سپس به فاصله زماني نه چندان دور در شمال، شرق و غرب ميان‌رودان و در حدود 3600 ق.م تقريباً در همه‌جا رايج شدند. خوزستان به عنوان يكي از مناطق همجوار ميان‌رودان و چهارمحال و بختياري به دليل همجواري با استان خوزستان محوطه‌هاي زيادي با آثار اين فرهنگ دارند. لذا پژوهش حاضر در پي آن است تا با انجام آزمايش داده‌هاي سفالي موسوم به لبه‌واريخته، مهاجرت اين جوامع به داخل فلات ايران و جنوب ‌غرب ايران و ايجاد استقرارهاي اروكي را بررسي و مطالعه‌ كند. به همين منظور 10 محوطه از خوزستان و چهارمحال و بختياري انتخاب شدند و از هر كدام از اين محوطه‌ها تعداد 3 قطعه سفال مربوط به دوره مذكور انتخاب گرديد. روش پژوهش بر مبناي مطالعات كتابخانه‌اي- آزمايشگاهي است و در پي اهدافي چون شناسايي و بررسي نوع خاك استفاده شده در سفالهاي لبه‌واريخته هر دو منطقه، تعيين فن‌آوري ساخت و كيفيت پخت آن‌ها و در نهايت بررسي و مقايسه سفال‌هاي مورد نظر است. نتايج نشان ميدهد كه نفوذ و گسترش اين فرهنگ از خوزستان به صورت انتقال انبوه سفال به مناطق ديگر نبوده، بلكه به صورت انتقال دانش و تكنيك ساخت اين نوع سفال از سوي سفالگر در اين منطقه بوده است.

Since works of art and the universality of art originate on the one hand in line with society and on the other from the human tendencies, so archeology and even anthropology, certainly cannot express human's senses, but based on the material evidences left, some ideas can be put forward. In fact, archaeological evidences and cultural artifacts have the task of transmitting information. Therefore, studying and comparing the cultural materials of different sites is important as one of the most useful and effective approaches in archeology and art in tracking and understanding the cultural interactions of one another. In the present study, 12 samples of painted pottery fromTape Pardis and 6 painted samples from periods II and III of Cheshmeh Ali in the central plateau of Iran were metarepresentationed to identify the extent to which Tape Pardis's printed pottery motifs are influenced by Cheshme-Ali's printed pottery motifs, because motifs are one of the main sources in metarepresentations and over-representations. The results of this study show that the pottery maker of Tape Pardis has considered the main basis of his pottery decorations as Cheshmeh Ali motifs. This descriptive-analytical research was carried out through library studies and museum's specimen research. and the motifs in each area are analyzed separately and finally the motifs of both areas are metarepresentationed together. Since works of art and the universality of art originate on the one hand in line with society and on the other from the human tendencies, so archeology and even anthropology, certainly cannot express human's senses, but based on the material evidences left, some ideas can be put forward. In fact, archaeological evidences and cultural artifacts have the task of transmitting information. Therefore, studying and comparing the cultural materials of different sites is important as one of the most useful and effective approaches in