پديد آورندگان :
ناصري، پريسا دانشگاه بوعلي سيناي همدان , حيدريان، محمود دانشگاه شهركرد - دانشكده ادبيات و علوم انساني - گروه باستانشناسي , اقبال چهري، محمد دانشگاه آزاد اسلامي - گروه باستانشناسي، واحد تهران مركز
كليدواژه :
شهرستان هرسين , گونه شناسي سفال , عصر مس و سنگ , ارتباطات فرهنگي
چكيده فارسي :
شهرستان هرسين در جنوب شرقي استان كرمانشاه قرار دارد، به دليل موقعيت خاص جغرافيايي و شرايط مناسب زيست‌محيطي، همواره از مكان‌هاي مستعد استقرار جوامع انساني بوده است. اين شهرستان با دو بخش هرسين و بيستون، داراي مساحتي حدود 1010 كيلومترمربع است كه با مركز استان 45 كيلومتر فاصله دارد. در منطقه علاوه بر دره هاي ميان‌كوهي، دشت چمچمال و دشت مرتفع هرسين در بين كوه‌هايي نسبتاًٌ بلند با خاكي حاصلخيز، آب و هوايي مناسب و وفور منابع آبي قرار گرفته است كه كاملاً مساعد براي فعاليت‌هاي كشاورزي بوده است. طي بررسي‌هايي كه در سال‌هاي 1381 و 1388 توسط مترجم و چهري انجام گرفت، در اين منطقه، شناسايي 221 محوطه باستاني بوده شناسايي شده و در مجموع 43 محوطه استقراري از دوران مس‌سنگ بر اساس يافته‌هاي سطحي شناسايي شد كه نشان از اهميت بالاي منطقه در دوره مذكور دارد.. بر اساس يافته‌هاي سطحي در مجموع 43 محوطه استقراري متعلق به عصر مس‌سنگ است. مطالعات باستانشناسي انجام گرفته وفور و تنوع سفالهاي شاخص در محوطه‌هاي مس‌سنگي شهرستان هرسين نشان مي‌دهد كه دشت‌ها و دره‌هاي ميان‌كوهي شهرستان هرسين را مي‌توان يكي از مسيرهاي گستردگي سنت سفالي مس‌سنگ از شمال به سمت مناطق جنوبي تر لرستان دانست. لذا در اين مقاله سعي بر آن است تا بر اساس يافته هاي سفالي، پرسش ها و فرضيات زير را مورد بررسي قرار داد.- داده‌هاي حاصل از بررسي ميداني منطقه معرف چه نوع الگوي ارتباطي در دوران مس‌سنگ هستند؟كدام‌يك از فرهنگ‌هاي رايج زاگرس در دوران مس‌سنگ(قديم، ميانه، جديد) در منطقه موردمطالعه گسترش داشته‌اند؟داده‌هاي فرهنگي حاصل از بررسي‌هاي ميداني منطقه، نشان‌دهنده ارتباط فرهنگي منطقه‌اي با نواحي كنگاور (گودين و سه‌گابي) و ماهيدشت (جي) و فرا منطقه‌اي با آذربايجان (دالما) و سرزمين بين‌النهرين (عبيد) است. به مانند ديگر نواحي زاگرس مركزي در منطقه موردمطالعه در دوره مس‌سنگ قديم، فرهنگ گودين XI، در دوره مس‌سنگ مياني، فرهنگ‌هاي گودين X، IX و در دوره مس‌سنگ متأخر، فرهنگ‌هاي گودين VIII، VII و VI رواج داشته‌اند. هرچند كه حضور سفالهاي شاخص مس سنگي ماهيدشت در اين منطقه بيانگر حضور فرهنگ‌هاي سفالي مناطق غربي تر نيز هست. در اين مقاله به گونه شناسي و تحليل سفالهاي منطقه هرسين پرداخته مي‌شود كه علاوه بر ويژگي‌هاي بومي و محلي، داراي شباهت‌هايي با سفال منطقه كنگاور ، ماهيدشت ، آذربايجان و بين‌النهرين است. از جمله سفالهاي شاخص به دست‌آمده مي‌توان به سفالهاي نوع حلفي، دالما، سه‌گابي، سفال با نقش سياه بر زمينه‌ي نخودي و سفال با پوشش قرمز اشاره نمود. نقش‌مايه‌هاي غالب بر روي سفالهاي منقوش هندسي ميباشد.
چكيده لاتين :
and suitable environmental conditions, it has always been one of the most suitable places for human settlements. The city, with two sections, Harsin and Bistoon, covers an area of about 1010 km2 and is 45 km from the provincial capital. In addition to Meskuh Valley, Chamchamal Plain and Harsin Plain are located in relatively high mountains with fertile soil, suitable climate and abundant water resources, which is quite suitable for agricultural activities. In a survey conducted by Translator and Chrysler in 2002 and 2009, 221 archaeological sites were identified in this area, and a total of 43 post-colonial settlements were identified based on surface findings, indicating the high importance of the area in the area. According to surface findings, there are a total of 43 settlements belonging to the Era. Archeological studies of abundance and diversity of clay pots in Harsin city's rocky areas show that Harsin city's plains and valleys can be considered as one of the routes of the north-west of south of Lorestan. Therefore, in this article, we try to examine the following questions and hypotheses based on the clay findings. Common Zagros sites during the Copper Age (Old, Middle, New) have been developed in the study area; cultural data from field surveys indicate regional cultural relevance to the Kangavar (Godin and Shegabi) and Mahidasht (J) areas; It is trans-regional with Azerbaijan (Dalma) and the land of Mesopotamia (Obaid). As in other areas of central Zagros in the area under study in ancient Stone Age, Goodin XI culture, in Middle Stone Age, Goodin X, IX cultures and in Late Stone Age, Goodin VIII, VII and VI cultures were prevalent. However, the presence of Mahidasht stone copper pottery in this region also indicates the presence of pottery cultures in the western regions. This article deals with the typology and analysis of pottery of the Harsin region which in addition to its native and local features have some similarities with those of the Kangavar, Mahidasht, Azerbaijan and Mesopotamia. Indicative pottery can be found in the type of pottery, dalma, triple, pottery with a black effect on chickpea and pottery with red cover. The role of the dominant liquids is on geometric imprinted pottery.
