ارزيابي واكنش لاين هاي خالص آفتابگردان روغني به تنش خشكي

Assessment of the reaction of oily sunflower inbred lines to drought stress

خشكي يكي از مهمترين عوامل محدود كننده رشد و توليد محصول گياهان زراعي در اكثر نقاط جهان و ايران است. در اين تحقيق تنوع ژنتيكي 100 لاين مختلف آفتابگردان بر اساس صفات زراعي- مورفولوژيكي تحت شرايط آبياري نرمال و تنش خشكي در قالب طرح لاتيس ساده با دو تكرار مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج تجزيه واريانس مركب بيانگر تفاوت معني‌دار بين لاين‌ها در اكثر صفات مورد بررسي بود. بالاترين ضريب تغييرات ژنتيكي در شرايط آبياري نرمال در صفت قطر ساقه و پايين ترين ضريب در صفت محتواي آب نسبي مشاهده شد. در شرايط تنش خشكي بالاترين ضريب تغييرات ژنتيكي در صفت عملكرد دانه و پايين ترين ضريب در صفت روز تا گلدهي مشاهده شد. همبستگي مثبت و معني دار بين عملكرد دانه و اكثر صفات اندازه گيري شده در هر 2 شرايط محيطي مشاهده شد. تجزيه رگرسيون گام به گام نشان داد كه در شرايط تنش خشكي قطر طبق، عرض برگ و طول دمبرگ در مجموع 9/73 درصد از تغييرات عملكرد دانه و در شرايط نرمال قطر طبق و ارتفاع بوته 6/73 از تغييرات عملكرد دانه را توجيه مي نمايند. در تجزيه خوشه‌اي به روش وارد، هم در شرايط تنش خشكي و هم در شرايط نرمال، لاين ها در 4 گروه قرار گرفتند اما توزيع لاين ها در گروه ها بسته به شرايط تنش متفاوت بود كه بيانگر وجود تنوع ژنتيكي و امكان انتخاب براي مقاومت به خشكي است.

Drought is known as an important factor limiting growth and product of field crops in most parts of the world and Iran. In the present work, the genetic diversity of 100 inbred lines of sunflower was investigated based on agro-morphogical characters with simple lattic design with two replications under normal and drought stress conditions. Combined analysis of variance revealed significant differences among lines for most of studied traits. Uneder normal condition, the highest coefficient of genetic variation was observed for stem diameter and the lowest one observed for relative water content. In drought stress condition, the highest coefficient of genetic variation was observed for seed yield per plant and the lowest one observed for days to flowering. The results of correlation analysis showed that there is significant and positive correlation between seed yield per plant with most of the studied traits in both stress conditions. Stepwise regression analysis revealed that under drought stress condition 73.9 percent of seed yield per plant variation was expailed by heed diameter, leaf width and petiol length and in normal condition 73.6 yield grain per plant variation explained by head diameter and plant height. Cluster analysis grouped lines into 4 clusters in each one of normal and drought conditions but the distruption of lines within groups were differents depending to stress environment that present the genetic variability for drought tolerance in sunflower lines.