بررسي و تصحيح دو نويسش از شاهنامۀ فردوسي («نديد و» يا «نديدو»؛ «برسان شير» يا «بسطام‌شير»)

Studying and Correcting Two Writings of Ferdowsi's Shahnameh

تصحيح بي ‌چند و چونِ شاهنامه و رساندنِ اين متن، در همۀ جوانب، به آنچه دقيقاً سرودۀ فردوسي است، با امكاناتِ كنوني كاري دشوار و حتي غيرممكن مي‌نمايد. با وجود اين، مصحِّحان شاهنامه در دهه‌ هاي اخير كوشيده‌ اند با تكيۀ انتقادي بر دستنويس‌ هاي اين كتاب و استفاده از روش / روش ‌هاي علمي، اين متن را به اصلِ سرودۀ شاعر نزديك كنند.باوجود اين، پژوهش در متنِ شاهنامه، به‌هيچ ‌روي، به پايان نرسيده و دقّت در همۀ جوانبِ اين كتاب زمينۀ پژوهشي پركاري براي پژوهشگران اين حوزه از مطالعات ايراني به وجود آورده است. اكنون كه متني انتقادي از شاهنامه فراهم آمده كه مي‌توان آن را متنِ «فعلاً» نهايي اين كتاب دانست، دقّت و درنگ در نويسش‌ ها و نسخه‌بدل ‌هاي آن مي‌تواند نويسش ‌هايي را كه نيازمندِ بازنگري ‌اند، به ريختي نهايي و پذيرفتني‌ برساند. بر همين اساس، در اين جستار، نويسشِ «نديد و» در بيتِ «به گلشهر گفت آنك خرّم‌ بهشت/ نديد و نداند كه دهقان چه كشت» از داستان سياوش و نويسش «برسان شير» در بيتِ «شه غرچگان بود برسان شير / كجا پشت فيل آوريدي به زير» از داستان جنگ بزرگ كيخسرو بررسي شده‌اند. سپس، علاوه بر نقدِ نظرياتِ پيشين دربارۀ اين نويسش‌ ها، با دقّت در رسم ‌الخطِ شاهنامه، شيوۀ داستان‌ سرايي فردوسي، منطق داستان و با كمكِ دستنويس‌ هاي شاهنامه صورت‌ هاي «نديدو» و «بسطام شير» به جاي دو نويسشِ مذكور پيشنهاد شده است.

Correcting Shahnameh in a seamless manner and delivering this text in all aspects to what exactly is Ferdowsi's hymn, makes it difficult and even impossible to do with the current means. However, the editors of Shahnameh in recent decades have attempted to bring the text closer to the poet's original hymn by relying to the critical writing of this book and using the scientific methods. However, the research in the context of Shahnameh has not been completed at all, and the accuracy of this book has led to many studies. Now that the critical text of Shahnameh has come to be known as the final (until now) text of the book, the accuracy and deliberation of its writings and its spurious writing can render the writings in need of revision to a final, acceptable one. Accordingly, in this article, the writing of "nadido" in the Siavash's story and the writing of "Be golshahr goft Ank Khoram Behesht/ nadid o nadanad ke dehghan che kesht" in the story of the "Beresan Shir/ Koja posht fil avardi be zir" from the story of Great War of Keykhosrov were examined. Then, in addition to criticizing the previous theories about these writings, a careful study of Shahnameh script, Ferdowsi’s storytelling method, and the logic of the story and the help of Shahnameh manuscripts have been suggested the forms of "nadidu" and "Bastaam Shir" instead of the two writings that are above mentioned