متعارف بودن به مثابه اصل حقوقي در حقوق قراردادها

To be Reasonable as a Legal Principle in Contract law

امروزه متعارف بودن به­ عنوانِ يكي از اصول حقوقي در حقوق قراردادهاي اروپايي از جايگاه مهمي برخوردار است. اين قاعده با توجه به مصاديق فراوان و كاربرد گسترده، در بسياري از اسناد بين­ المللي مانند كنوانسيون بيع بين ­المللي كالا، اصول حقوق قراردادهاي اروپايي و حقوق پيشنهادي بيع مشترك اروپا به­ عنوانِ يكي از اصول مهم حقوق قراردادها شناخته شده است. متعارف بودن به­ معنايِ آنچه يك انسان متعارف در اوضاع و احوال مشابه انجام مي­ دهد، داراي آثار گسترده ­اي در مراحل انعقاد، اجرا و تفسير قرارداد و تكميل ­كننده و محدودكنندۀ قواعد قراردادي است. با بررسي اسناد بين­ المللي و حقوق ايران درمي يابيم كه متعارف بودن در حقوق ايران برخلاف حقوق اروپا به­ عنوانِ يك اصل حقوقي مصرّح شناخته نشده است؛ با وجود اين با استقرا در مصاديق متعارف بودن در حقوق موضوعه ايران و نيز با توجه به امضايي بودن احكام معاملات و تأييد رويه متعارف در اغلب موارد، به­ويژه اهميت فراوان عرف و عادت، اين پرسش مطرح مي­ شود كه آيا مي­توان در حقوق ايران نيز همسو با اسناد بين­ المللي، متعارف بودن را به­ عنوانِ يك اصل حقوقي مورد پذيرش قرار داد. در اين مقاله اين سؤال را بررسي مي­ كنيم.

Nowadays, reasonability has played an important role as one of the legal principles in European contract law. This rule is recognized as one of the most important principles of the contract law because of wide usage in many international documents such as the Convention on International sale of Goods, the principles of European contract law and the proposed common law of European trade. Reasonableness means that what a normal person does in a similar situation has wide effects in concluding, enforcing, and interpreting a contract, and complementing and limiting the rules of contract. By considering international documents and Iranian law, we find that Reasonableness in Iranian law, unlike European law, is not recognized as a well known legal principle. However, with the establishment of Reasonableness examples in Iranian law and also with the confirmed of the rules of transactions in sharia and the approval of conventional procedures in most cases, especially the great importance of custom and habit, the question arises whether in Iranian law like International documents have recognized reasonability as a legal principle. In this article, we consider this question.