بررسي اثر ساليسيليك اسيد بر رنگ‌دانه‌هاي فتوسنتزي، فعاليت آنزيم هاي آنتي‌اكسيدان و اجزاي عملكرد سه ژنوتيپ كنجد تحت شرايط مختلف رطوبتي

Effect of salicylic acid on photosynthetic pigments content, antioxidant enzyme activity and yield components of three sesame genotypes under different irrigation regimes

تنش خشكي يكي از مهم‌ترين تنش­ هاي غير زيستي است كه اثرات زيان­ باري بر توليد محصولات زراعي ازجمله گياهان دانه روغني دارد. ساليسيليك اسيد يك تنظيم‌كننده رشد گياهي است و نقش مهمي در مقاومت گياهان در برابر تنش ­هاي محيطي ازجمله تنش خشكي دارد. بر اين اساس آزمايش گلداني به‌منظور بررسي اثر محلول­ پاشي ساليسيليك اسيد (0 و 0/6 ميلي­مولار) روي سه ژنوتيپ كنجد (يكتا، شيراز و ناز­تك­شاخه) در سه سطح آبياري (آبياري پس از 60، 70 و 80 درصد تخليه رطوبت قابل‌استفاده خاك) در گلخانه دانشگاه صنعتي اصفهان به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك­ هاي كامل تصادفي با سه تكرار اجرا گرديد. نتايج نشان داد كه غلظت كلروفيل­ هاي a و كل، تعداد كپسول در بوته، تعداد دانه در كپسول، وزن هزار دانه و وزن دانه در بوته در گياهان كنجد تنش ديده در سطح آبياري پس از 80 درصد تخليه رطوبت قابل‌استفاده خاك به ترتيب 12، 14، 12، 41، 34، 13 و 32 درصد نسبت به شاهد آبياري (آبياري پس از 60 درصد تخليه رطوبت قابل‌استفاده خاك) كاهش يافتند، در­حالي­كه فعاليت ويژه آنزيم ­هاي كاتالاز، آسكوربات پراكسيداز و پراكسيداز و غلظت كاروتنوئيد­ها به ترتيب 37، 72، 150 و 57 درصد نسبت به شاهد آبياري افزايش پيدا كردند. محلول‌پاشي 0/6 ميلي­ مولار ساليسيليك اسيد صفت­ هاي اندازه ­گيري شده در اين آزمايش را در شرايط شاهد آبياري و سطوح مختلف تنش خشكي به­ طور معني­داري بهبود بخشيد، به ­طوريكه با كاربرد ساليسيليك اسيد صفت­ هاي تعدادكپسول در بوته، تعداد دانه در كپسول، وزن هزار دانه و وزن دانه در بوته به ترتيب 17، 35، 10 و 6 درصد نسبت به شاهد ساليسيليك اسيد (0 ميلي­مولار ساليسيليك اسيد) افزايش يافتند. در مجموع با تشديد تنش خشكي (آبياري پس از 70 و 80 درصد تخليه رطوبت قابل‌استفاده خاك) در مقايسه با شاهد آبياري صفت­ هاي اندازه‌گيري شده در ژنوتيپ­ هاي يكتا و شيراز نسبت به ژنوتيپ ناز­تك ­شاخه كاهش كمتري داشتند.

Drought stress is one of the most important abiotic stresses that has harmful effects on productivity of crops, including oilseed crops. Salicylic acid is one of the plant growth regulators that plays a key role in plant resistance against environmental stresses, including drought. Therefore, a factorial randomized complete block pot experiment with three replications was designed to assess the effect of salicylic acid (two levels of 0 and 0.6 mM) on three sesame genotypes (Yekta, Shiraz and Nazetakshakheh) in the presence of three levels of irrigation (irrigation after 60, 70 and 80% of available soil water depletion) in the greenhouses of Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran in 2016. Results showed that chlorophyll a, b and a+b concentrations, number of capsules per plant, number of seeds per capsule and seed weight per plant were decreased in stressed plants, while carotenoids concentration and activity of antioxidants enzymes including catalase, ascorbate peroxidase, and peroxidase were increased under stress conditions. Application of 0.6 mM salicylic acid improved the measured traits under both control and stress conditions. Salicylic acid improved the tolerance of sesame against drought. With increasing drought levels (irrigation after 70 and 80% of available soil water depletion), Yekta and Shiraz genotypes had less decrease in measured traits in pot experiment.