بررسي بروز آبسۀ كبدي در گاوهاي شيرده و خشك هلشتاين و تأثير آن بر برخي فراسنجه‌هاي خوني و بافت‌شناسي ياخته‌هاي كبد

Investigation of the occurrence of liver abscesses in lactating and dry Holstein cows and its effect on some blood parameters and histology of hepatocytes

هدف از اين پژوهش بررسي بروز آبسۀ كبدي در گاوهاي شيري هلشتاين و تأثير آن بر برخي فراسنجه­ هاي خوني و بافت‌شناسي ياخته‌هاي كبدي بود. كبد 577 رأس گاو شيرده و خشك در زمان كشتار در دو كشتارگاه در ايران براي تشخيص آبسۀ كبدي بررسي شدند. خون‌گيري از گاوها در زمان نزديك به كشتار انجام شد. 60 رأس گاو سالم يعني به شمار گاوهاي داراي آبسۀ كبدي، (كه هيچ نوع مشكل از لحاظ كالبدگشايي و بازبيني امعاء و احشاء نداشتند) برابر با گله و شمار زايش به‌عنوان گروه شاهد در نظر گرفته شدند. بي‌درنگ پس از كشتار، كبد گاوها به چهار گروه كبد بدون آبسه امتياز 0، كبد با يك يا دو آبسۀ كوچك يا آسيب بافتي امتياز A-، كبد با يك يا دو آبسه به‌خوبي تشكيل‌شده امتياز A و كبد با يك يا چند آبسۀ باز بزرگ، با يا بدون چسبندگي امتياز A+ طبقه‌بندي شدند. بررسي كشتارگاهي نشان داد، 4/10 (60 رأس) درصد از گاوها آبسۀ كبدي داشتند (25، 37/7 و 43/3 درصد به ترتيب برايA-، A و A+). داده‌هاي به‌دست‌آمده از بررسي‌هاي بافت‌شناختي نشان داد، كبدهاي آبسه دار در مقايسه با كبد گاوهاي سالم، ياخته‌هاي هپاتوسيت نزديك به سينوزوئيدها تغيير شكل يافته و بافت مرده (نكروزه)‌شده داشتند و شمار ياخته‌هاي كاپفر در كبدهاي درگير آبسه افزايش‌يافته بودند. غلظت آنزيم‌هاي كبدي آسپارتات آمينوترنسفراز (AST)، آلانين آمينوترنسفراز (ALT) و گاما گلوتاميل ترانسفراز (GGT) در سرم خون گاوهاي داراي آبسۀ كبدي با امتياز (اسكور)هاي A-، A و A+ در مقايسه با گاوهاي سالم بالاتر بودند (0/01≤P)؛ درحالي‌كه غلظت آنزيم كراتين­كيناز (CK) در گاوهاي درگير آبسۀ كمتر از گروه سالم بود (0/01≤P). گاوهاي داراي آبسۀ كبدي با اسكورهاي A-، A و A+ غلظت‌هاي پايين­تري از آلبومين و كلسترول سرم در مقايسه با گاوهاي سالم داشتند (0/01≤P). نتايج اين پژوهش نشان داد، غلظت بالاتر آنزيم‌هاي كبدي و غلظت پايين آلبومين و كلسترول سرم خون در گاوهاي مبتلا به آبسۀ كبدي ممكن است در نتيجۀ تخريب ياخته‌هاي كبدي و التهاب باشد. در مجموع نتيجه‌گيري مي‌شود كه، برخي فراسنجه‌هاي خوني مي‌توانند به‌عنوان شاخصي براي بررسي وضعيت آبسۀ كبدي استفاده شوند.

The aim of the present study was to evaluate the incidence of liver abscess in lactating and dry Holstein cows and its effect on some blood parameters and histology of hepatocytes. The liver of 577 lactating and dry Holstein cows at the time of slaughter were examined in two abattoirs in Iran. Cow’s blood samples were collected from at the time of slaughter. Sixty healthy cows, i.e., the same number of cows with liver abscesses (which had no problem in terms of autopsy and splanchnic checking), were considered as control group according to herd and number of gestation. The livers of the cows were divided into 4 groups immediately after slaughter, liver without abscess score 0, liver with one or two small abscesses or scars; score A+, liver with two to four well-organized abscesses; score A, and liver with one or more large open abscesses, with or without adhesions; score A+. The slaughterhouse survey showed that, 10.4% (60 cows) had liver abscesses (25, 31.7 and 43.3 % for A-, A and A+). Histological results showed that in livers with abscesses, natural form of hepatocytes close to sinusoids had changed and parts of the affected tissue showed necrosis and the numbers of Kupffer cells were increased in compare to healthy livers. The concentration of aspartate aminotransferase (AST), alanine aminotransferase (ALT), and gamma glutamyltransferase (GGT) in the blood serum of cattle with liver abscesses with A, A and A + scores were higher than that of healthy cows (P≤0.01), while the concentration of creatine kinase (CK) in the cows affected by the abscess was lower than the healthy group (P≤0.01). Cows with liver abscesses with scores A-, A and A+ had lower concentrations of albumin and serum cholesterol than healthy cows (P≤0.01). The results of this study showed that the higher concentrations of liver enzymes and low blood concentrations of albumin and cholestrol in cows with liver abscesses may be due to the destruction of liver cells and inflammation. In conclusion, some blood parameters can be used as an indicator for assessing the status of liver abscess.