تحليل زيبايي شناختي دريافت اشياء روزمره در متون ادبي از منظر هانس روبرت ياوس

اشياء روزمره مبناي بسياري از تشبيهات و استعارات بديع در ادب فارسي هستند، اشيائي كه بسياري از آنها در دنياي كنوني مهجور و نامانوس بوده و اين امر سبب مي گردد، به درك زيبايي شناختي شايسته از دريافت آنها، در متون ادبي نائل نگرديم. حال اين پژوهش بر اين فرض است كه مي توان با استمداد از روش بازسازي افق انتظار به معيار و ملاكي براي درك زيبايي شناختي از گستره اين دريافتها دست يافت. حال در تعريف مختصر اين روش بايد گفت، افق انتظار در منظر هانس روبرت ياوس معياريست كه خوانندگان براي قضاوت، ارزشگذاري و تفسير متون ادبي يك عصر به كار مي‌برند و معتقد است مي‌توان آن را با دستورالعملي سه مرحله‌اي بازسازي نمود. در اين پژوهش براي آزمون كارآمدي اين روش، افق انتظار دو ظرف روشنايي پردريافت در متون ادب فارسي (قنديل و فانوس) بازسازي گرديد. بدين ترتيب كه در دو مرحله نخست، به استناد متون ادبي، نمونه‌هاي موجود در موزه ها و يا تصاوير آنها در برخي نگاره‌ها، انتظارات واقعي مردمان از آنها، كه در نقش وجوه شبه استعارات و تشبيهات ظاهر شده‌اند، را شناخته؛ و در مرحله سوم با مقايسه انتظارات واقعي از اين ظروف با دريافت خلاقانه و خيال‌انگيز آنها در متون ادبي، به تحليل زيبايي‌شناختي آنها در متون ادبي پرداخته شد. نتيجه اين بازسازي‌ها نشان مي‌دهد كه با اين روش مي‌توان به تفسير زيبايي‌شناختي بهتري نسبت به دريافت اشياء روزمره در متون ادبي، نائل گرديد.