بررسي سازه هاي غزل مولوي در تصوير سازي بر بنيان رويكرد فضاي ذهني و تلفيق مفهومي

در اين مقاله سازه هاي غزل مولوي در ساحت تصوير در ديوان شمس مورد بررسي قرار مي گيرد. بنيان نظري پژوهش بر نظريه فضاي ذهني و تلفيق مفهومي فوكونيه و ترنر استوار است. اين پژوهش توصيفي تحليلي است و با بررسي داده ها بر اساس آمار توصيفي ، نشان داده مي شود كه در راستاي ساخت تصوير چه تركيب ها و آميختگي هاي متشابه و متضادي در فضاي درون داد مبدأ و مقصد صورت گرفته است تا خواننده بتواند از گذر كشف پايه‌هاي تصويرساز به درك و دريافت معنا و نيز تفكر مولوي در ساحت غزل دست يابد. به لحاظ روش شناختي نخست با مطالعه و بررسي ديوان شمس(3230 غزل) تصويرهاي حسي از تصويرهاي انتزاعي تفكيك شد؛ سپس عوامل تصويرساز از جمله مشابهت دو حوزه ذهني، تضاد دو حوزه ذهني، تجسم گرايي و جان بخشي به مقولات انتزاعي و همچنين موتيف هاي غزل مولوي مورد بررسي قرار گرفت.نتيجه اين‌كه دو عامل اصلي در تلفيق مفهومي كه در ساختار تصويري غزليات شمس مؤثر بوده شباهت بنيان و تضاد بنيان بودن دو حوزه مبدأ و مقصد است. تكرار مداوم نمادهاي ناهم‌خوان و دوسويه در سرتاسر غزليات شمس هم‌چون روز و شب و نور و ظلمت معنادار است و به درك معناي ذهني گوينده به مخاطب كمك كند. بخشي از تصويرسازي‌هاي مولوي تركيبي از قلمروهاي حسي انتزاعي است. تجسم بخشيدن به مفاهيم انتزاعي و محسوس گرداندن آن‌ها در جهان متن از كاركردهاي تصوير به مثابه متن در غزل مولوي است.