بررسي متن صوفيانه كشف الاسرار از ديدگاه طرح ارسال پيام اتولربينگر

چرا متون كهن صوفيانه و از جمله؛ كشف‌الاسرار و عده‌الابرار چنين توان اقناعي و تبليغي چشمگير، ماندگار و موفقي دارند. چنانكه قرن‌هاست نگرش صوفيانه را زنده و تأثيرگذار نگاه داشته‌است. در اين پژوهش با به‌كارگرفتن نظريۀ ارتباطات اقناعي اتولر بينگر روان‌شناس‌ اجتماعي و با شيوۀ تحليل محتوي به بررسي پيام‌هاي النوبه الثالثه كشف‌الاسرار و عده‌الابرار پرداخته‌ايم. يافته‌ها وجود طرح پنج پايه‌اي اقناعي اتولر بينگر را در متن نشان‌مي‌دهند. اول؛ طرح محرك پاسخ؛ ميبدي ابتدا انديشه مورد نظرش را مطرح‌مي‌كند، سپس با آوردن استشهاد به آيات، احاديث، روايات، سخنان بزرگان دين و مشايخ صوفيه آن را با آموزه‌ها و ارزش‌هاي پيشين پيوندمي‌زند. اصل دوم؛ منطقي‌بودن و منصف‌بودن. انواع جملات اقناعي و زبان شاعرانه از ابعاد گوناگون، انديشۀ محوري را توضيح‌مي‌دهند و منصف و منطقي‌بودن را إلقاء مي‌كنند. اصل سوم؛ بيانگر نيازهاي مخاطبان بودن. چون؛ نياز به آزادي فردي، نياز به امنيت، نياز به عشق، نياز به آگاهي و شناخت، نياز به معناي زندگي، نياز به خودشكوفايي. اصل چهارم؛ دربرداشتن هنجارهاي گروهي و منافع اجتماعي مخاطبان چون؛ نياز به پذيرش ديگران، نياز به دروني‌بودن ارزش‌هاي انساني، نياز به مورد احترام بودن، نياز تعلق به گروه، نياز به حمايت از حقوق انساني. اصل پنجم: پيام‌هاي متن با توجه به ويژگي‌هاي شخصيتي مخاطبان شكل‌گرفته‌است. بنابراين؛ كاربرد خلاقانۀ شيوه‌هاي اقناعي و تبليغي، توان تأثيرگذاري و ايجاد همدلي دارد و پيام‌ها را دلپذير مي‌كند. در نتيجه؛ پاسخگويي به نيازهاي فردي و جمعيِ جاودانۀ بي‌زمان و بي‌مكانِ مخاطبان، موجب برخورداري پيام‌هاي صوفيانه از چنين قدرت تبليغي و اقناعي و تأثيرگذاري ماندگار بر انديشه و رفتار مخاطبان شده‌است.