شخصيت پردازي در نمايشنامه پلكان: با نگاهي به گواه‌نمايي

گواه‌نمايي بر نحوه‌ي دستيابي گوينده به منبع اطلاع و شيوه‌ي انتقال آن به شنونده متمركز است. جملات در زبان‌هايي كه داراي مقوله‌ي گواه‌نمايي هستند،‌ نشانگري دارند كه از طريق آن شنونده در‌مي‌يابد كه آيا گوينده خود شاهد آن فعل بوده است،‌ از كسي شنيده است، آن را استنباط كرده است و يا اينكه آن را حدس زده است. با اينكه زبان فارسي فاقد مقوله گواه‌نمايي است ولي گوينده از راهكارهايي خاص همچون وجه فعلي، افعال حسي و شناختي، نقل قول و مجهول، سوگند و ضماير براي بيان گواهنمايي درجهت تأثيرگذاري بيشتر بر مخاطب استفاده مي‌كند. مقالۀ حاضر در‌پي بررسي ارتباطِ راهكارهاي گواه‌نمايي با شخصيتپردازي در نمايشنامۀ پلكان اثر اكبر رادي است تا از اين رهگذر به پرسش‌هاي الف) نويسنده در شخصيت‌پردازي از كدام راهكار جهت گواه‌نمايي براي خواننده استفاده مي‌كند؟ ب) شخصيت‌هاي نمايشنامه در ارتباط با هم از چه راهكارِ گواه‌نمايي بيشتراستفاده مي‌كنند؟، پاسخ دهد. براي پاسخ به اين پرسش‌ها همۀ ديالوگ‌هايي كه در آن نويسنده، شخصيت را براي مخاطب ترسيم مي‌كند و يا شخصيت‌ها در گفتگو باهم شخصيت‌ خود را آشكار مي‌سازند، بررسي شدند و بر اساس يافته‌هاي پژوهش مشخص شد كه هم نويسنده و هم شخصيت‌هاي نمايش بيشتر از گواه‌نمايي مستقيم در شخصيت‌پردازي استفاده مي‌كنند.