توسعه مفهومي سوژه‌هاي انساني در اخلاق پژوهش اينترنتي

زمينه: در سال‌هاي آغازين به‌كارگيري اينترنت براي تحقق اهداف پژوهشي به نظر مي‌رسيد كه روش‌هاي پژوهش موردِ استفاده در جهان فيزيكي، براي تحقق اهداف پژوهشي در جهان مجازي نيز به‌‌نحو يكساني قابل استفاده است. اما پژوهندگان به‌تدريج دريافتند كه چالش‌هاي اخلاقي مطرح در پژوهش‌هاي اينترنتي گاهي متفاوت از موارد مطرح در پژوهش‌هاي سنتي است يا دست‌كم شكل گسترده‌تري يافته است. هدف از نگارش اين مقاله بررسي و تحليل مفهوم سوژه‌هاي انساني به‌عنوان يكي از مهم‌ترين موضوعات اخلاقي در پژوهش‌هاي سنتي و ارائه مفهومي توسعه‌يافته از آن در پژوهش‌هاي اينترنتي است. نتيجه‌گيري: تحت تأثير گسترش قلمرو پژوهش‌هاي اينترنتي، سوژه‌هاي انساني پژوهشي به‌عنوان مبنايي‌ترين مفهوم در اخلاق پژوهش اينترنتي، توسعه‌اي مفهومي مي‌يابد. اين توسعه ذيل مفاهيم شخص‌محوري متن‌محوري، ناسوژه‌هاي انساني پژوهشي و آسيب‌پذيري سوژه‌هاي انساني در بررسي مسائل اخلاقي مرتبط با اين نوع پژوهش‌ها مورد توجه قرار مي‌گيرد. بررسي و تحليل مفهوم سوژه‌هاي انساني براي شناخت شرايط اخلاقي پيش‌بيني‌ناپذير در پژوهش‌هاي اينترنتي از اهميت بسياري برخوردار است. ازاين‌رو، ابعاد توسعه‌يافته مفهوم سوژه‌هاي انساني بايستي براي تحليل و ارزيابي فراگير اين موقعيت‌هاي اخلاقي در پژوهش‌هاي اينترنتي به‌كار گرفته شوند.