بينامتنيت واژگاني و شخصيتي «رائيّه» ابن عرندس با قرآن كريم

تناص يا بينامتني يكي از اصطلاحات مطرح در حوزه پژوهش‌ها و مطالعات زبان و ادبيات است. طبق اين نظريه، هيچ متني مستقل نيست و هر متن، تركيبي است از متون گوناگون كه آگاهانه يا ناخودآگاه از سرچشمه‌هاي ادبي و فكري يكديگر بهره جسته‌اند. در اين ميان قرآن كريم ارزشمندترين و تأثيرگذارترين اثري است كه شاعران و اديبان در آثار خود از آن استفاده نموده‌اند. إبن عرندس حلّي از شاعران و اديبان قرن نهم هجري قمري است. وي دلباخته و شيفته كلام الهي و خاندان وحي بوده و اشعارش پر است از آيات و مضامين قرآني و مفاهيم والاي آن، به‌خصوص قصيده «رائيّه» معروفش كه در رثاي أباعبدالله الحسين مي‌باشد. در اين مقاله سعي شده است بينامتني موجود در «رائيّه» اين شاعر با قرآن كريم در دو جنبه بينامتني واژگاني (لفظي) و شخصيّتي (فراخواني شخصيّت‌هاي قرآني) مورد توجّه قرار گيرد. در پژوهش حاضر پس از ارائه مباحث نظري، عمليات بينامتني اين قصيده با كلام وحي تحليل و بررسي شده است. يافته‌هاي اين پژوهش حكايت از آن دارد كه شكل عمليّات بينامتني از نوع بينامتنيّت مستقيم و آشكار و روابط ميان آن بيشتر به صورت نفي جزئي (اجترار) و در اندك مواردي نفي متوازي (امتصاص) و نفي كلّي (حوار) بوده است.