پهنه‌بندي شهرستان‌هاي استان كرمانشاه بر اساس مقدار و ارزش آب مجازي محصولات عمده زراعي

استان كرمانشاه با دارا بودن حدود يك ‌ميليون هكتار اراضي زراعي و باغي، يكي از قطب‌هاي عمده كشاورزي كشور است كه با برخورداري از رتبه‌هاي متعدد در سطح و توليد محصولات زراعي، نقش مهمي در تامين امنيت ‌غذايي و اقتصاد دارد. با اين‌حال مصرف ‌بي‌رويه آب در بخش كشاورزي منجر به مخاطره افتادن ذخاير آبي و ايجاد دشت‌هاي ممنوعه از جمله دشت ماهيدشت، اسلام‌آباد و كنگاور گرديده كه به زودي با پديده‌هايي همچون فرونشست زمين و فروچاله‌ها مواجه خواهند شد. تحليل مقدار و ارزش واقعي آب مورد استفاده در توليد كه معادل آب مجازي است مي‌تواند راهكاري موثر در جهت حفظ منابع آب و ممانعت از بروز بحران‌هاي زيست ‌محيطي باشد. لذا در اين مطالعه، مقدار و ارزش آب مجازي محصولات عمده زراعي استان شامل گندم آبي و ديم، جو آبي و ديم، نخود ديم، ذرت دانه‌اي، چغندرقند و گوجه‌فرنگي طي سال زراعي 9493 با استفاده از نرم ‌افزارهايCROPWAT،AGWAT وEXCEL مورد تحليل قرار گرفت. روش تحقيق اين مطالعه به روش كمي از نوع پژوهش‌هاي اسنادي است. مطابق نتايج، بيشترين و كمترين مقدار آب مجازي به ترتيب مربوط به محصول گندم آبي و گوجه‌فرنگي بوده و همچنين بيشترين و كمترين ارزش آب مجازي به ترتيب مربوط به محصولات نخود ‌ديم و جو‌ ديم مي باشد. با بررسي سهم آب مجازي سبز و آبي، مناسبترين مناطق توليد محصولات مورد مطالعه تعيين گرديد. به طور مثال مطابق نتايج، محصول گندم آبي در شهرستان جوانرود با كمترين سهم آب مجازي آبي توليد مي شود. در مرحله بعدي، شهرستان‌ها بر اساس مقدار و ارزش آب مجازي محصولات مورد‌‌‌ مطالعه در بين كلاسA تاI پهنه‌بندي شدند. عليرغم اينكه مطابق نتايج پهنه‌بندي محصولات گندم آبي، جو آبي، گندم ديم، جو ديم و نخود ديم در اغلب شهرستانها در وضعيت مطلوبي قرار ندارند اما با توجه به اهميت اين محصولات در امنيت غذايي كشور بايد با اتخاذ راهكارهاي مناسب فني و حمايتي نسبت به بهبود جايگاه آنها اقدام نمود. نتايج اين مطالعه مي‌تواند دستاوردهاي مهمي براي مديريت منابع آبي كشور و به ويژه استان كرمانشاه به همراه داشته باشد. به عبارت ديگر، پهنه‌بندي مناطق بر اساس آب مجازي در تعيين الگوي‌كشت پايدار توام با مديريت منابع آبي منطقه، تاثيرگذار است.