تأثير فسفر بر عملكرد دانه و شاخص هاي كارآيي فسفر در ارقام زمستانه كلزا در منطقه كرمانشاه

شناسايي رقم هايي از گياهان كه به‌صورت كارآمدي بتوانند فسفر خاك را جذب و مصرف كنند، مي تواند باعث كاهش هزينه مالي و زيست‌محيطي كاربرد كودهاي فسفره گردد. لذا به منظور مقايسه ارقام زمستانه كلزا ازنظر جذب، مصرف و كارآيي فسفر، اين آزمايش به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با دو عامل الف) فسفر (P) در پنج سطح صفر، 80، 160، 240 و 300 كيلوگرم سوپرفسفات تريپل بر هكتار و ب) ارقام كلزا شامل اكاپي، اپرا و زرفام، در سه تكرار و در مزرعه ايستگاه تحقيقاتي ماهيدشت كرمانشاه طي دو سال زراعي اجرا گرديد. نتايج نشان داد كه اثرات برهم كنش مقدار فسفر و ارقام كلزا بر غلظت فسفر برگ، عملكرد دانه، كاه، غلظت و جذب فسفر دانه و شاخص هاي كارآيي بر اساس وزن دانه و جذب فسفر دانه، معني دار بود. با توجه به مقدار فسفر اوليه خاك (7.2 ميلي‌گرم فسفر بر كيلوگرم خاك) در ميانگين دو سال، بيش ترين عملكرد دانه و كاه به ترتيب 3203 و 4613 كيلوگرم بر هكتار از مصرف 300 كيلوگرم كود سوپرفسفات تريپل بر هكتار و با رقم اكاپي به‌دست آمد. در شرايط كمبود فسفر، تفاوت معني دار بين ارقام ازلحاظ عملكرد دانه، مشاهده نشد. تفاوت معني داري بين سه رقم ازنظر شاخص هاي كارآيي فسفر، مشاهده شد. رقم اپرا كارا در جذب (0.84) و رقم زرفام كارا در استفاده از فسفر (152 كيلوگرم دانه در هر كيلوگرم كود)، ولي رقم اپرا فسفر كارا بود. با توجه به روابط همبستگي با شاخص تنش كمبود فسفر به نظر مي رسد، فسفر كارآيي ارقام، وابسته به كارآيي در جذب فسفر باشد (** 0.477= R2) تا كارآيي در مصرف فسفر (ns 0.076= R2). كارآيي جذب مي تواند به‌عنوان شاخص كليدي براي تفكيك ارقام فسفر كاراي كلزا در شرايط مزرعه استفاده گردد. كاربرد ارقام اپرا و اكاپي با 80 كيلوگرم كود در شرايط مشابه اين آزمايش، قابل توصيه خواهد بود.