ارزيابي پايداري عملكرد دانه لاين‌هاي اميدبخش گندم دوروم(Triticum turgidum L. var. durum) در مناطق معتدل ايران

مطالعه اثر متقابل ژنوتيپ× محيط و پايداري عملكرد دانه ارقام در شرايط محيطي مختلف از اهميت ويژه‌اي در برنامه‌هاي به‌نژادي گندم (Triticum aestivum L.) برخوردار است. به‌منظور مطالعه سازگاري و پايداري لاين‌هاي اميدبخش گندم دوروم، آزمايشي با تعداد 18 لاين به‌همراه دو رقم شاهد (گندم دوروم هانا و نان پارسي) به مدت دوسال زراعي (96-1395 و 97-1396) در چهار ايستگاه تحقيقاتي (كرج، كرمانشاه، نيشابور و اصفهان) در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار انجام شد. نتايج تجزيه واريانس مركب داده‌ها نشان داد كه حدود 70 درصد از كل تغييرات مربوط به اثر محيط، 7/1 درصد مربوط به اثر ژنوتيپ و 5/13 درصد مربوط به اثر متقابل ژنوتيپ×محيط بود. بررسي باي‌پلات چندضلعي منجر به شناسايي ژنوتيپ‌هاي مناسب در هر مكان شد. محيط كرج به شرايط محيط‌ ايده‌آل نزديك بود. بررسي همزمان پايداري و عملكرد ژنوتيپ‌ها با استفاده از باي‌پلات مختصات محيط متوسط نشان داد كه ژنوتيپ‌هاي G2، G1 و G18 جزء ژنوتيپ‌هاي برتراز نظرعملكرد و پايداري بالا بودند. نتايج نشان داد كه لاين G18 مي‌تواند در قياس با رقم شاهد هانا (G1) به عنوان لاين اميدبخش مطلوب از نظر عملكرد و پايداري در نظر گرفته شود و به عنوان لاين مناسب جهت معرفي در اقليم معتدل كشور مورد توجه قرار گيرد.