بررسي ميزان و ابعاد تاب‌آوري جوامع شهري در مواجهه با مخاطرات طبيعي (نمونه موردي: منطقه 4 كلانشهر تهران)

سوانح و مخاطرات طبيعي به دليل شدت و زمان كوتاه اثرگذاري بر جوامع شهري، تبديل به يكي از دغدغه‌هاي اصلي برنامه‌ريزان و مديران شهري در سال‌هاي اخير شده است. ازاين‌رو، تاب‌آوري به‌عنوان رويكرد و روش مناسب در جهت كاهش خطرات حاصل از بحران‌ها و مخاطرات مطرح شده است. اين پژوهش با هدف اندازه‌گيري ميزان تاب‌آوري منطقه چهار كلان‌شهر تهران در ابعاد اجتماعي، اقتصادي، نهادي و كالبدي محيطي به‌منظور مقابله با اثرات سوانح طبيعي انجام شده است. اين پژوهش با روش توصيفي تحليلي به بررسي ميزان تاب‌آوري منطقه (۴) كلان‌شهر تهران در برابر مخاطرات طبيعي پرداخته است. تعداد (۳۸۴) پرسشنامه بر اساس مدل كوكران به‌صورت تصادفي در ميان جامعه آماري يعني ساكنان (۹) ناحيه شهرداري در منطقه (۴) كه (۹۱۹) هزار نفر بودند، توزيع شد و (۳۰۰) پرسشنامه صحيح جمع‌آوري‌شده، توسط نرم‌افزار SPSS و روش‌هاي آمار توصيفي و استنباطي (آزمون T-Test تك نمونه‌اي و Friedman Test) تحليل و بررسي شدند. نتايج حاكي از آن است كه در بين ابعاد مختلف تاب‌آوري شهري در منطقه (۴) شهر تهران، وضعيت بُعد اجتماعي در برابر مخاطرات طبيعي از مطلوبيت ضعيف و وضعيت ابعاد نهادي، اقتصادي و كالبدي با مطلوبيت خيلي ضعيف همراه است. به‌طوركلي، مطلوبيت تاب‌آوري شهري در منطقه (۴) كلان‌شهر تهران در برابر مخاطرات طبيعي با توجه به كليه ابعاد و شاخص‌ها خيلي ضعيف است؛ بنابراين، اين منطقه در برابر مخاطرات طبيعي تاب‌آور و پايدار نيست و نيازمند توجه ويژه مسئولان، برنامه‌ريزان شهري و شهروندان است.