مقايسه تحليلي بن‌مايه‌هاي فكري مشترك داستان‌هاي ديني ايران و هند در دوره صفويه

بر اساس شواهد تاريخي، ارتباطات فرهنگي و ادبي ميان ايران و هند از گذشته‌هاي دور جريان داشته است، اما در دوره صفويه به ‌واسطه زبان رسمي مشترك، مسافرت و مهاجرت شاعران و انديشمندان مسلمان ايراني به هند، اين ارتباطات گسترده‌تر گرديد و با توجه به اهداف ديني، زمينه‌ساز نگارش تعداد فراواني داستان‌هاي دينيِ اسلامي به تقليد از آثار ايراني در هند شد. اين مقاله با پرداختن به پرسش درباره قرائن محتوايي و بن‌مايه‌هاي مشترك فكري موجود در آثار ايراني و هندي دوره صفويه (911-1135ق) به اين نتيجه دست ‌يافته است كه ويژگي اصلي داستان‌هاي ديني ايراني در اين دوره موعودگرايي، دوري از عرفان و تصوف، گستردگي دايره موضوعات داستان و مدح شاهان صفوي است. هم‌چنين تقليد از شاهنامه در زبان و وزن و تعابير و شخصيت‌پردازي، اقتباس از نوشته‌هاي عربي، تضعيف هويت ايراني در برابر هويت ديني، بهره جستن از عناصر ماورايي و سرانجام تبديل تاريخ به داستان نقالي را مي‌توان به عنوان بن‌مايه‌هاي فكري مشترك داستان‌هاي ايراني و هندي نام برد.