روش هاي كنترل ماسه هاي روان به منظور پيشگيري از بروز بحران درخطوط ريلي راه آهن ايران

زمينه و هدف: پديده حركت ماسه هاي روان، به عنوان يكي از بلاياي طبيعي مناطق كويري همواره خسارات فراواني را به بخش حمل و نقل كشور تحميل مي كند. به طوري كه 5.5% از كل خطوط ريلي در مناطق ماسه گير قرار دارند. از طرفي الزام عبور خطوط راه آهن از مناطق كويري و ماسه گير و مشكلات متعدد ايجاد شده براي خطوط راه آهن از جمله، خروج از خط ناگهاني قطارها، مسدودي هاي متعدد، صلبيت روسازي، فرسودگي ادوات اتصال خط، كاهش ايمني و هزينه هاي بالاي تعميرات و نگهداري باعث شده تا ارائه و اجراي راهكارهاي تثبيت ماسه هاي روان در مناطق كويري ريلي به يك امر ضروري تبديل شود. روش: انجام تحقيقات در اين زمينه به صورت مطالعات كتابخانه اي يعني كاوش در متون موجود و همچنين مطالعات ميداني با حضور در خطوط ريلي ماسه گير در اداره كل راه آهن شرق كشور صورت پذيرفت. مطالعات با هدف يافتن راهكارهاي تثبيت ماسه هاي روان و جلوگيري از رسوب آن ها در خطوط ريلي صورت پذيرفت. يافته ها: راهكارهاي ارايه شده در اين تحقيق، در موضوع تثبيت ماسه هاي روان قبل از رسيدن به خطوط ريلي مانند پوشش گياهي، احداث خاكريز خندق، تله هاي رسوب گير، احداث ديوار، مالچ پاشي و در موضوع جلوگيري از ته نشين شدن ماسه ها در خط مانند احداث دالخط كوهان دار و گالري به معرفي و بحث گذاشته شده است. نتيجه گيري: مشاهدات ميداني در ادارات كل راه آهن شرق ، تهران و اصفهان بيانگر اين مطلب است كه تاكنون راهكارهايي مانند احداث ديوارهاي تراورسي، كاشت نهال و احداث خاكريز خندق به طور جداگانه و به صورت محدود در راه آهن كشور اجرايي گرديده؛ ولي در اغلب موارد به دليل توجه نكردن به محدوديت هاي روش هاي اشاره شده، مشكل ورود ماسه به خطوط به طور كامل برطرف نگرديده يا در صورت برطرف شدن، پس از مدتي از اين موانع عبور كرده و مجدداً به خط رسيده است. در حقيقت شرايط و ويژگي هاي مسير ريلي به گونه اي است كه ارايه روش يا روش هاي اجرايي تثبيت ماسه هاي روان در راه آهن كشور نيازمند مطالعات اقليمي، جغرافيايي، ژئومرفولوژي، فيزيكي و فرسايشي خاص هر منطقه ماسه گير نيز ميباشد. به دليل محدوديت هاي اجراي هر راهكار، بهترين حالت به منظور جلوگيري از ترسيب ماسه درون خطوط ريلي راه آهن ج.ا.ا. ، تركيبي از دو يا چند راهكار، آن هم بنا به مطالعات خاص هر منطقه و شرايط اجرايي نظير زمان و هزينه در خطوط ريلي معرفي مي گردد تا محدوديت يك راهكار توسط راهكارهاي ديگر ديگر پوشش داده شود. در انتهاي اين پژوهش نيز، راهكار تثبيت ماسه هاي روان در قسمتي از بلاك ريلي ماسه گير تل حميد منتظرقائم در اداره كل راه آهن شرق كشور ارائه گرديد.