بررسي ابعاد مؤثر بر تاب‌آوري شهري با استفاده از مدل ساختاري تفسيري (نمونه موردي: شهر اهواز)

زمينه و هدف: با گسترش شهرنشيني مباحثي مانند تاب آوري شهري براي پايدار كردن شهرها در مقابل حوادث طبيعي و انساني موردتوجه قرارگرفته است. وقوع حوادث طبيعي نظير سيل، زلزله و طوفان اغلب تأثيرات مخربي بر سكونتگاه هاي انساني مي گذارد و ساختمان ها و زيرساخت ها را ويران و عوارض اجتماعي اقتصادي پردامنه اي بر جوامع تحميل مي كند. بررسي ابعاد مؤثر بر تاب آوري شهري، در واقع نحوه تأثيرگذاري ظرفيت هاي اجتماعي، اقتصادي، نهادي، سياسي و اجرايي جوامع در افزايش تاب آوري در برابر حوادث طبيعي و انساني است. به همين منظور هدف اين پژوهش، بررسي و تبيين ابعاد مؤثر بر تاب آوري شهري در شهر اهواز مي باشد. روش : اين تحقيق ازنظر هدف، كاربردي و ازنظر شيوه انجام توصيفيتحليلي است. در اين تحقيق ابعاد اقتصادي، نهاديمديريتي، كالبديمحيطي، زيرساختي، اجتماعي و زيست محيطي به عنوان مهم ترين ابعاد مؤثر بر تاب آوري شهر موردبررسي قرارگرفته اند. روش مورداستفاده جهت تحليل تكنيك مدل سازي ساختاري تفسيري (ISM) بوده است. اين روش مبتني بر نظر متخصصان مي باشد به همين خاطر از نظرات 15 نفر در حوزه برنامه ريزي شهري و مسئولين شهرداري اهواز استفاده شده است. نظرات گردآوري شده در نرم افزار اكسل با مدل ذكرشده تحليل گرديد. يافته ها: نتايج نشان مي دهد ابعاد مؤثر در پنج سطح قرارگرفته اند: بالاترين سطح بعد اقتصادي، بعد كالبدي ndash; محيطي و نهادي مديريتي سطح دوم، بعد زيرساختي سطح سوم، بعد اجتماعي سطح چهارم و پايين ترين سطح، بعد زيست محيطي؛ همچنين در تحليل MICMAC ابعاد اقتصادي، نهادي ndash; مديريتي، كالبدي ndash; محيطي و زيرساختي در خوشه محرك، بعد اجتماعي در خوشه پيوندي و بعد زيست محيطي در خوشه وابسته قرارگرفته اند. نتيجه گيري: سطح بندي اين مفهوم را مي رساند كه اگر به حوزه اقتصادي و مسائل اقتصادي شهروندان و عدالت در برخورداري از خدمات و درآمد توجه نشود، تمايل مردم در مؤلفه هاي مانند همكاري و مشاركت در برنامه هاي آموزشي و مشاركت در طرح هاي توسعه شهري، حفاظت از زيرساخت ها، حفاظت محيط زيست كاسته مي شود و مؤلفه هاي مانند محله هاي فقيرنشين، بافت هاي فرسوده و سكونتگاه هاي فرسوده همچنان بر وسعتشان افزوده مي شود؛ زيرا مردم توانايي و ميل مشاركت در برنامه هاي بهبود كيفيت محيط شهري را ندارند.