تقابل‌هاي دوگانه در ضرب‌المثل‌هاي مردم ايلام

تقابل‌هاي دوگانه يكي از مفاهيم اساسي در نقد ساختارگرايي و پساساختارگرايي و نظريات زبان‌شناسي و نشانه‌شناسي است كه در باورهاي اساطيري و فرهنگي بشر ريشه دارد؛ نظريه‌اي كه از زبان شناسي به مطالعات فرهنگي راه مي‌يابد و سرانجام، در وضعيت پسامدرن به چالش كشيده مي‌شود. كلود لوي اشتروس براي منطق اسطوره ازجمله ضرب المثل‌ها به ساختاري دوقطبي ـ تقابلي قائل است. به عقيدۀ او ساختار ذهن انسان براي درك پديده‌ها، هر پيوستاري را در قطب‌هاي متقابل دوگانه‌اي قرار مي‌دهد و درنهايت، اين كنش ذهني فراگير به تقابل‌هاي دوگانه‌اي همچون طبيعت و فرهنگ و مفاهيمي از اين قبيل منجر مي‌شود. هدف از پژوهش حاضر بازنمايي دوگانه‌هاي ارزشي در ضرب‌المثل‌هاي مردم ايلام است. با توجه به ماهيت برساختي پديدۀ مورد مطالعه، پارادايم تحقيق حاضر كيفي و روش مورد استفاده بازنمايي ازطريق تحليل كيفي محتواست. ميدان مطالعۀ پژوهش، كتب چاپ شده درخصوص ضرب‌المثل‌هاي مردم ايلام است كه به منظور تكميل اطلاعات از آگاهان كليدي نيز بهره گرفته شد. اين افراد از طريق نمونه‌گيري هدفمند انتخاب شدند و با بهره از مصاحبۀ نيمه ساختمند از آنان پرس و جو شد. يافته‌هاي به‌دست آمده بيانگر آنند كه دوگانه‌ها‌ي ارزشي در ضرب‌المثل‌هاي مردم ايلام شامل تقابل‌هاي دوتايي كلي: عقلاني ـ غيرعقلاني، جمعي ـ فردي، پويايي/ ايستايي، عام‌گرايي/ خاص‌گرايي، نظم/ بي نظمي، تكوين سرمايۀ اجتماعي/ فرسايش سرمايۀ اجتماعي، اعتدال/ افراط، و عدالت/ ظلم است. اين دوگانه‌ها شامل زير مقوله‌هاي جزئي‌تري هستند كه بيانگر جامعه‌اي اشباع شده از تعارض‌اند. تقابل‌هاي دوگانۀ مستخرج از يافته‌ها تا حد زيادي با متغيرهاي الگويي تالكوت پارسونز هم‌خواني دارند.